Câu chuyện cuối năm (3)

Việc kế vị ở Bắc Hàn dễ sinh bất ổn

Điền Thảo

Kim Jong-un hiện nay được coi như người lên kế vị cha là Kim Jong-il vừa qua đời, có ông nội là Kim Il-sung, lãnh tụ lập quốc của Bắc Hàn.

Hôm nay các giới chức của Đảng, của Chính phủ và quần chúng khóc lãnh tụ Kim Jong-il trước ống kính. Ngày mai nơi hậu trường việc tranh dành quyền lực ở Bình Nhưỡng sẽ khó thấy hơn.

Cũng như đa số các nước bị mất chủ quyền tại Á Châu Thái Bình Dương vì chính sách thực dân của Âu Châu, bán đảo Triều Tiên trở thành nơi tranh chấp giữa các lực lượng quốc-cộng nổi lên dành độc lập từ tay ngoại xâm sau khi thế chiến thứ hai chấm dứt.

Cuộc nội chiến trên bán đảo Triều Tiên biến thành cuộc đụng độ giữa Hoa Lục và Đồng Minh do Mỹ dẫn đầu. Kết quả bán đảo bị chia đôi: Từ vĩ tuyến 38  trở xuống theo thể chế dân chủ, chấp nhận đa đảng và tranh/bầu cử tự do. Phía bắc trở thành nước độc đảng toàn trị dưới sự lãnh đạo của Kim Il-sung

Trong bản nghiên cứu về Bắc Hàn năm 2009 của thư viện quốc hội Mỹ, Kim Il-sung, người dựng nước Bắc Hàn, được mô tả như là một trong những nhân vật đặc biệt hiếm lạ nhất của thế kỷ 20. Hoạt động CS đồng thời với Stalin và Mao, nhưng Stalin chết trước ông ta 4 thập niên, Mao chết trước ông ta 2 thập niên. Ông ta nắm quyền lực và tại vị song song với  6 nhiệm kỳ tổng thống Nam Hàn, 9 nhiệm kỳ của tổng thống Mỹ và 21 nhiệm kỳ của thủ tướng Nhật Bản. Hiến pháp Bắc Hàn ghi nhận ông ta là vị "Tổng thống muôn đời" của Bắc Hàn. Sinh nhật của ông là ngày nghỉ lễ công cộng.

Nhưng điều đặc biệt nhất đó là việc Kim Il-sung biến thể chế độc đảng thành thể chế quân chủ cha truyền con nối, điều mà 24 triệu dân Bắc Hàn ngoan ngoãn chấp nhận.

Nếu như "lãnh tụ vĩ đại" Kim Il-sung đã chuẩn bị cho con mình là Kim Jong-Il 20 năm trước khi chết để kế tục nắm giữ quyền lực thế mà vẫn phải mất một thời gian khá lâu  tân lãnh tụ mới ổn định được tình thế, thì nay Kim Jong-il chết đi sau khi chỉ chuẩn bị cho con mình là Kim Jong-un mới được 2 năm thôi, thì điều gì sẽ xẩy ra nơi hâu trường chính trị ở Bình Nhưỡng trong những ngày tháng sắp tới?

Người ta nói Kim Jong-un được chọn kế vị cha vào năm 2008 nhưng mới chỉ xuất hiện trước công chúng ở địa vị này vào tháng Chín 2010. Hiện nay Kim jong-un mới 28 tuổi. Kim Jong-un không có lợi thế giống người cha. Khi Kim Jong-il chấp nhận quyền hành cách đây 17 năm, ông ta đã nắm giữ chức thủ lãnh Hội  Đồng Quốc Phòng đầy quyền lực để từ đó củng cố địa vị của mình.

Đã thế những khó khăn mà Kim  Jong-un sẽ phải đối đầu lớn hơn gấp bội những khó khăn mà Kim Jong-il phải đối phó trước kia khi nhậm chức. Với mức lợi tức đầu người hiện nay thấp $1200 dollars một năm, người dân Bắc Hàn vẫn đang trên đà bị bần cùng hóa và một phần đang bị thiếu thực phẩm nghiêm trọng. Đó là cái di sản tối tăm người cha để lại.

Năm tới là năm chàng Kim non trẻ sẽ củng cố quyền lực. Năm tới lại là năm sẽ có sự chuyển quyền ở Hoa Lục, Nam Hàn, Nhật Bản và bầu cử ở Mỹ, sẽ khiến tình hình thế giới trở nên ít nhiều xáo trộn.

Hiện nay Hoàng gia tân thời họ Kim, Đảng CS, Quân đội, và guồng máy chính quyền là bốn lực lượng chính có mặt trên đấu trường. 

Người anh cùng cha khác mẹ của Kim Jong-un, là Kim Jong-nam bị bỏ qua trong thứ tự kế vị hiện đang sống ở Hoa Lục dưới sự che chở của Bắc Kinh, chắc hẳn không cam lòng ngồi yên. Người anh thất sủng này đã công khai tuyên bố không ủng hộ sự kế vị của Kim Jong-un. Mâu thuẫn này phồng lên hay xẹp xuống là tùy Bắc Kinh.

Đảng Lao Động Bắc Hàn WPK (Workers' Party of Korea) hiện có những thành viên mà tuổi đời và tuổi đảng lớn hơn tân lãnh tụ được áp đặt lên guồng máy rất nhiều. Khuất phục được những chống đối từ đảng WPK là một thách đố lớn lao đối với Kim Jong-un.

Ngoài đẳng cấp và quân hàm do cha mình phong cho, Kim Jong-un cũng không nắm được một chức vụ then chốt nào trong quân đội gồm 1.2 triệu quân  sĩ hiện dich, và khoảng 7.7 triệu quân trừ bị.

Guồng máy chính quyền thường thụ động và ít ảnh hưởng trong cuộc tranh chấp quyền lực nhưng một vài động thái vụng dại sẽ biến guồng máy này thành một lực lượng chống đối ngầm gây ra những hậu quả tiêu cực cũng đáng sợ.

Trong thời gian chuyển tiếp này, quyền quyết định không nằm trong tay Kim Jong-un mà có thể thuộc về tập đoàn cố vấn cố kết vì quyền lợi. Cố vấn quyền lực nhất hiện nay là Jang Song-thaek, 65 tuổi, em rể của Kim Jong-il, tức cậu rể (dượng) của Kim Jong-un. Dư luận dự liêu Jang Song-thaek và vợ ông ta sẽ giúp người cháu vượt qua thời kỳ chuyển tiếp.

Trong tiến trình ấy, cặp vợ chồng này có thể cầm chịch được những  thay đổi rộng lớn ở Bắc Hàn hay sẽ chứng kiến sự sụp đổ vương triều 63 năm của một gia đình duy nhất cung cấp những nhà cai trị tại đây.

Điền Thảo