Phạm Thành Châu
Con gà có trước hay quả trứng gà có trước?
Một cậu đi xin việc. Phỏng vấn viên nói “Tôi cho anh chọn. Hoặc năm câu hỏi dễ hoặc một câu hỏi khó. Anh chọn cái nào?”
”Tôi chọn một câu hỏi khó”
“OK. Con gà có trước hay quả trứng có trước?”
“Con gà có trước”
“Vì sao?”
“Một câu hỏi khó, tôi đã trả lời rồi. Sao lại có câu hỏi thứ hai?”
Rốt cuộc, chẳng ai biết con gà hay quả trứng có trước. Nhưng hỏi con người thuần dưỡng (nuôi trong nhà) con gà từ khi nào? thì có thể trả lời được. Theo ông Edmund Saul Dixon, tác giả một quyển sách nói về gà thì người Đông Nam Á đã biết cách thuần dưỡng gà từ mười nghìn năm trước. Đến năm 3000 trước tây lịch gà nuôi phát triển nhiều ở Đông Nam Á, Ấn Độ, Phi Luật Tân và các hải đảo. Họ biết cách ấp trứng cho nở hàng loạt. Cách thông thường nhất là dùng hơi nóng của phân súc vật. Người ta đắp lò hình bát quái, đổ tro hay trấu dưới đáy rồi xếp trứng lên và đậy nắp lại, dưới lò thông với hầm phân súc vật để lấy hơi nóng khi phân phân hủy. Một cách rất lạ khác là người ta mướn một người mặc áo bông dày, xếp đầy trứng trước bụng và hai bên hông, cứ ngồi yên như thế hàng vài chục ngày sau thì trứng nở. Chỉ giới giàu sang, phú quí mới ăn thịt gà (người ấp) nầy để tăng cường khả năng sinh lý. Người Ai Cập nuôi gà rất sớm, từ thế kỷ 14 trước tây lịch. Trong mộ để xác ướp các vua Ai Cập trong kim tự tháp, người ta xây vách bằng gạch nung, hồ kết dính có trộn lòng trắng trứng. Người Ai Cập cũng biết cách ấp trứng. Người ta xếp trứng vào hộp gỗ rồi ủ trong đống phân súc vật, khi gà nở mới đem ra nuôi. Hiện nay, cách ấp trứng đó vẫn còn áp dụng. Họ xây những lò ấp dọc sông Nil, mỗi lần nở hàng trăm, hàng nghìn con gà con. Người Pháp khoái thịt gà đến độ lấy hình tượng con gà trống làm quốc huy. Người Mỹ nuôi gà nhiều nhất, hàng năm có tổ chức thi gà đẹp rầm rộ, náo nhiệt. Nổi tiếng nhất là cuộc thi Modern Game Bantams
Có mấy loại gà? Nhiều vô số, kể ra, đọc thêm chán chứ ích lợi gì. Nhưng trước 1975, ở miền nam, Việt Nam Cộng Hòa chúng ta có một loại gà mà chỉ trong trường bộ binh Thủ Đức mới có. Quân trường cũng nuôi gà? Sự thực, đó là mấy cậu “Tân cái rinh” (tân khóa sinh, mới vào quân trường, trong thời gian huấn nhục mấy tuần đầu). Mấy cậu chưa đến đôi mươi, vừa rời ghế nhà trường, quen lè phè, dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm, mới bước xuống xe ở Vũ Đình Trường đã bị đàn anh dàn chào, cho mấy vòng sân, chạy bở hơi tai, nhiều cậu té xỉu, ngóc đầu không lên còn bị đàn anh xài xể “Mấy anh là mấy con gà chết!”. Thêm mấy vòng nữa, thêm một số cậu nằm dài, bất tỉnh nhân sự, số còn lại lê bước lang thang chứ chạy sao nỗi! Đàn anh lại quát "Mấy anh là những con gà mắc mưa!" Rồi lại quát "Mấy anh là những con gà rù!" Chạy nhanh lên coi! Chạy vào hàng! Trong khi đó đàn anh (sinh viên sĩ quan) chỉ chạy giật lùi suốt buổi cho đàn em thấy. Chạy đủ mười vòng Vũ Đình Trường, bốn chục cậu lúc khởi hành mà đến đích chỉ còn mươi cậu, các cậu khác vẫn còn lang thang từ xa, đã đi không nỗi lại còn dìu mấy cậu xỉu. Khi đầy đủ quân số, đàn anh lại quát "Mấy anh là những con gà nuốt cơ bẩm". Mấy cậu tân khóa sinh nầy ngớ ra. Gà nuốt giây thun thì có thấy rồi, còn gà nuốt cơ bẩm là gà gì? Cơ bẩm là cái gì? Sau nầy mới biết cơ bẩm là bộ phận lên đạn, kích hỏa của khẩu súng. Thời đó còn xài súng trường ga lăng, ôm mà mệt (Garant M1), cái cơ bẩm gần cả kí lô, làm sao mà nuốt được?! Nhưng sau mấy tuần huấn nhục, cơ bản thao diễn, đi bãi, di hành mấy cậu (đã là Sinh Viên Sĩ Quan) lột xác thành người chiến binh rắn chắc, chửng chạc. Trông thì oai hùng nhưng buồn ngủ chịu hết nỗi. Tập tành gian khổ, người rã rời. Di hành, vừa cầm súng vừa đi vừa ngủ. Ra bãi, vừa ngồi xuống là mắt díu lại, ngủ mê man, cán bộ nói gì chẳng biết, cứ thả hồn phiêu diêu nơi nào, chẳng ghi chép gì được! Nhiều cậu làm bộ đi tiểu rồi chui vào bụi cây ngủ, khi đại đội về, tập họp điểm quân số, thấy thiếu mới cho đi tìm. Cạnh quân trường Thủ Đức còn có trường Thiết Giáp, xe tăng chạy ngang dọc bãi tập nhưng thường tránh các bụi cây vì biết trong đó làm gì cũng có cậu sinh viên sĩ quan đang nằm ngủ. Huy hiệu của trường đính trên quân phục có hình lưỡi kiếm và bốn chữ Cư An Tư Nguy (Ý nói. Sống an bình nhưng phải nghĩ đến lúc nguy biến) Mấy cậu cười với nhau Cứ ăn, cứ ngủ ỳ!
Trở lại chuyện gà.