Con sâu Nhỏ, thơ Trần Văn Lương

Dạo

     Lòng hoa sâu nhỏ ngủ say,

Giật mình mở mắt lung lay đất trời

   小 蟲

蕊 裏 眠 黃 犬,

月 沈 煙 霧 捲. 

小 蟲 眼 忽 開,

馬 上 乾 坤 轉.

         陳 文 良

           Tiểu Trùng

Nhị lý miên hoàng khuyển,

Nguyệt trầm, yên vụ quyển.

Tiểu trùng nhãn hốt khai,

Mã thượng càn khôn chuyển.

         Trần Văn Lương

Dịch nghĩa:

         Con Sâu Nhỏ

Con sâu "Hoàng khuyển" nằm ngủ giữa nhụy hoa, (*)

Trăng chìm, sương khói cuộn.

Con sâu nhỏ chợt mở mắt,

Ngay lập tức đất trời xoay chuyển.

Ghi chú:

(*) Tương truyền rằng Tô Đông Pha có dịp đọc 2 câu thơ của Vương An Thạch như sau:

           Minh nguyệt sơn đầu khiếu,

           Hoàng khuyển ngọa hoa tâm.

Nghĩa đen (theo ông nghĩ) là:

           Trăng sáng kêu đầu núi,

           Con chó vàng nằm trong lòng hoa.

Ông cho là không đúng vì trăng sáng làm sao lại kêu ở đầu núi và con chó vàng sao lại nằm ở trong lòng đóa hoa được. Do đó, ông bèn sửa chữ khiếu ra chữ chiếu, và chữ tâm ra chữ âm để thành:

      Minh nguyệt sơn đầu chiếu,

      Hoàng khuyển ngọa hoa âm.

Nghĩa là :

      Trăng sáng chiếu trên đầu núi,

      Con chó vàng nằm ở dưới bóng hoa.

         Ông lấy làm đắc ý cho đến khi ông bị đổi tới một chỗ ở miền nam nước Tàu thì ông mới biết là mình lầm. Ở đó, ông được người ta cho biết là có một loài chim tên là Minh nguyệt và một loài sâu tên là Hoàng khuyển. Té ra ông đã sửa bậy hai câu thơ của Vương An Thạch, vốn có nghĩa là:

           Con chim Minh nguyệt kêu ở đầu núi

           Con sâu Hoàng khuyển nằm giữa đóa hoa.

        Đây là một giai thoại văn chương khá lý thú, nhưng không biết thực hư thế nào.

Phỏng dịch thơ:

      Con Sâu Nhỏ

An giấc giữa lòng hoa,

Sương khua ánh nguyệt nhòa,

Sâu khuya vùng mở mắt,

Chấn động khắp sơn hà.

        Trần Văn Lương

          Cali, 08/2013

Lời bàn của Phi Dã Thiền Sư :

         Quả có lý này ư ? Quả có lý này ư ?

         Nếu một hạt bụi bay mà gom được cả trời đất lại và một đóa hoa nở làm cả thế giới mở ra (nhất trần cử đại địa thâu, nhất hoa khai thế giới khởi--- Bích Nham Lục, tắc 19) thì chuyện con sâu nhỏ mở mắt nhìn làm rung chuyển cả trời đất đâu có gì là lạ.

         Ghê gớm thay sự chấn động của giây phút giác ngộ !

         Ơ hay, lão tăng nói mơ gì vậy ?