28 October 2020

Bầu cử tổng thống Mỹ 2020: Ai sẽ thắng?

Điền Thảo

Năm 2016 Hillary Clinton bước vào giai đoạn chót của cuộc tranh cử ở vị thế dẫn đầu bỏ rất xa đối phương đến mức gần như tất cả các kênh truyền thông lớn nhỏ đều coi chiến thắng của ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ là đương nhiên. 

Có những luận giải nào tiên đoán ngược chiều không? - Có. Đó là những luận giải dựa vào S&P index, Luận giải Sơ bộ (Model Primary) của Gs. Norpoth, và Chùm chìa khóa vào toà Bạch ốc (The Keys to the White House) của Gs Alan Lichtman. Những luận giải này tiên đoán đã đúng kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2016: Donald Trump đã thắng.

Còn bầu cử năm nay những luận giải này tiên đoán ra sao. Chúng ta thử tìm hiểu dưới đây:

Thị trường nghĩ gì về cuộc bầu cử 11.2020?

Từ lâu rồi các nhà nghiên cúưu nhìn vào phản ứng của thị trường mà tiên đoán được khá chính xác kết quả của các cuộc bầu cử, đặc biệt là S&P500 (hay vắn tắt S&P). S&P  là Chỉ số (Index) chứng khoán đo lường 'sức khỏe' của 500 đại công ty có tên trên bảng niêm yết trao đổi chứng khoán tại Hoa Kỳ. Đó là một trong những chỉ số chứng khoán được nhiều người theo dõi.

Trong các cuộc bầu cử quan trong các nhà giao dịch luôn tìm hiểu về các chính sách của từng ứng viên và ý nghĩa của các chính sách này đối với thị trường và nền kinh tế ra sao. Những suy nghĩ của họ sẽ tác động đến chiều hướng lên xuống của thị trường. Nhờ ghi lại những sự kiện của quá khứ, phân tích, so sánh, người ta phát giác những trùng hợp và sau cùng đúc kết thành những quy tắc giúp việc tiên đoán khách quan hơn là suy đoán theo cảm tính. 

Đảng đương nhiệm thường chiến thắng khi S&P vượt cao hơn trong khoảng thời gian 3 tháng trước cuộc bầu cử so với thời điểm đầu năm. Nếu không, phe đối lập có xu hướng chiến thắng.

Trong thời gian gần 100 năm nay S&P đã dự đoán người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống đúng đến 87%.. 

Điều này cũng đã xẩy ra năm 2016, khi một số ít người dựa vào chỉ số S&P tăng 11,9% mà tiên đoán đúng ông Donald Trump đắc cử vào cuối năm đó. S&P trong năm 2016 đã tăng bằng với tỷ lệ tất cả các năm bầu cử khi ứng viên đảng Cộng hòa được bầu làm tổng thống (11,8%).

Tuy nhiên nhiều sự việc liên tục bất ngờ xẩy ra khiến việc tiên đoán kết quả cuộc bỏ phiếu năm nay trở nên khó khăn hơn nhiều. Ví dụ dịch cúm Vũ hán lan tràn đến nước Mỹ đã khiến cho thị trường chao đảo và sinh hoạt kinh tế chậm lại.

Nhưng xét cho cùng Dịch cúm Tàu dù sao vẫn chỉ là yêu tố ngoại lai, không phải là nguyên nhân nội tại của xã hội Mỹ. Nền kinh tế Mỹ với sức mạnh tiềm tàng của nó nếu được vận động đúng hướng sẽ hồi phục rất nhanh.

Chúng ta hãy xem S&P phục hồi nhanh như thế nào cùng với thị trường chung sau tai ương đến từ Trung Cộng.

H1 - S&P year 2020

(H1) Sau khi chạm đáy Vũ hán (tháng Ba), S&P đã đổi chiều và đi lên. Tháng Tư đã xuyên qua đường đi trung bình MACD (màu đen). Tháng Năm đã xuyên vượt trần cản (màu đỏ) và đã lấy lại đà tiến (momentum).

Bất chấp sự suy thoái kinh tế do virus Vũ Hán gây ra, S&P 500 vẫn tăng 19% vào ngày 9 tháng 10. Nếu chỉ số này tiếp tục tăng hoặc duy trì ở mức tăng trưởng trên 11,8%, thì S&P 500 một lần nữa cho thấy D. Trump lại chiến thắng.

Luận giải Norpoth

Norpoth, giáo sư tại Khoa Chính trị học của Stony Brook, đã có những dự báo thành công đáng chú ý về các cuộc bầu cử dựa trên Luận giải Primary của ông. Luận giải này là sự hình dung theo thống kê các cuộc chạy đua chức tổng thống Hoa Kỳ dựa trên dữ liệu từ hơn một thế kỷ trước (từ năm 1912).

Thay vì thăm dò một số người được lựa chọn ngẫu nhiên, ông dựa trên những khảo sát của mình về cung cách các ứng viên trong các cuộc bầu cử sơ bộ.

Luận giải Primary của Norpoth đã dự đoán chính xác 5 trong số 6 cuộc bầu cử tổng thống trước đây và khi được áp dụng cho các cuộc bầu cử trước đó, dự đoán chính xác 25 trong số 27 cuộc bầu cử gần nhất, chỉ sai cuộc bầu cử năm 2000 mà George W. Bush đã đánh bại Al Gore và cuộc bầu cử năm 1960 John F. Kennedy đã đánh bại Richard Nixon - hai kết quả thắng-bại cực kỳ sát sao và không được suông sẻ, có tranh chấp vì cuộc bỏ phiếu không chính xác. 

Chiến thắng trong các cuộc bầu cử sơ bộ sớm là chìa khóa quan trọng cho chiến thắng bầu cử vào tháng 11 sau đó. Về phía đảng Dân chủ, Joe Biden và Bernie Sanders đã chia nhau kết quả bầu cử sơ bộ ở New Hampshire và Nam Carolina trong khi Trump thắng cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở New Hampshire (cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở Nam Carolina đã bị hủy bỏ trong năm nay).

Vào năm 2020, Luận giải của ông một lần nữa dự báo chiến thắng của D. Trump, mang lại cho Tổng thống đương nhiệm 91% cơ hội tái đắc cử giữa bối cảnh một cuộc khủng hoảng. Dự báo này gây tranh cãi vì đi ngược lại các cuộc thăm dò hiện tại, Tất nhiên vì lội ngược dòng.

Luận giải Norpoth còn tiên đoán TT Trump sẽ thắng Joe Biden với số phiếu cử tri đoàn là 362-176.

Luận giải Primary đưa ra tiên đoán rất tự tín. Kết luận đưa ra là vô điều kiện - không bị ràng buộc vào bất cứ điều kiện nào (unconditional), quyết đoán (final) - không có điều chỉnh, và thường công bố vào tháng ba nghĩa là 7 tháng trước ngày bầu cử chính thức. 

Chìa khóa vào Tòa Bạch Ốc

Cũng như hai luận giải chúng ta vừa bàn đến ở trên, đây là luận giải cũng đã tiên đoán Ông Trump thắng cử vào năm 2016, nhưng năm nay đã nói TT Trump sẽ thua sít sao Ông Biden trong cuộc đua năm 2020 này. Chúng ta thử lướt qua cách diễn giải của mô hình này.

Giáo sư Alan Lichtman đã dự đoán chính xác chiến thắng của Trump vào năm 2016 bằng cách sử dụng một luận giải mà ông đã phát triển với sự cộng tác của một nhà khoa học Liên Xô chuyên dự đoán động đất.

luận giải là một bài kiểm tra đúng hay sai khi trả lời 13 câu hỏi về chính quyền đương nhiệm và người tranh cử. Nếu 5 câu hay ít hơn 5 câu đáp là: 'sai', đảng đương nhiệm được dự đoán sẽ thắng cuộc bầu cử.

Khi sáu câu đáp hoặc nhiều hơn là 'sai', bên đối lập được dự đoán sẽ thắng cuộc bầu cử. Sau đây là 13 chìa khóa (keys) đươc Alan Lichtman đưa ra với câu đáp để dựa vào đó mà đưa ra dự báo:

1. Nhiệm vụ của Đảng: Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, đảng đương nhiệm nắm giữ nhiều ghế hơn trong Hạ viện Hoa Kỳ. Sai.

2. Cuộc tranh đua: Không có cuộc tranh đua gay gắt nào trong việc chọn ứng cử viên của đảng đương nhiệm. Đúng.

3. Chức vụ: Ứng cử viên đương nhiệm của đảng là tổng thống đương nhiệm. Đúng.

4. Bên thứ ba: Không có phe thứ ba đáng kể hoặc chiến dịch độc lập (ngoài hai đàng chính). Đúng.

5. Kinh tế ngắn hạn: Nền kinh tế không bị suy thoái trong chiến dịch bầu cử. Sai.

6. Kinh tế dài hạn: Tăng trưởng kinh tế bình quân đầu người thực tế trong nhiệm kỳ bằng hoặc cao hơn mức tăng trưởng trung bình trong hai nhiệm kỳ trước. Sai.

7. Thay đổi chính sách: Chính quyền đương nhiệm ảnh hưởng đến những thay đổi lớn trong chính sách quốc gia. Đúng.

8. Bất ổn xã hội: Không có bất ổn xã hội kéo dài trong nhiệm kỳ. Sai.

9. Scandal: Chính quyền đương nhiệm không bị ảnh hưởng bởi bê bối lớn. Sai.

10. Thất bại về đối ngoại / quân sự: Chính quyền đương nhiệm không gặp thất bại lớn trong các vấn đề đối ngoại hoặc quân sự. Đúng.

11. Thành công về đối ngoại / quân sự: Chính quyền đương nhiệm đạt được thành công lớn về đối ngoại hoặc quân sự. Sai.

12. Sức hút (đảng) đương nhiệm: Ứng cử viên đương nhiệm của đảng có uy tín hoặc anh hùng dân tộc. Sai.

13. Sức hút của người (đảng) thách thức: Ứng cử viên của đảng thách thức (Joe Biden) không phải là người có uy tín hoặc anh hùng dân tộc. Đúng.

Như vậy trong 13 câu đã có 6 câu trả lời là 'sai', đưa đến kết luận dự báo: Tổng thống đương nhiệm sẽ sít sao thất cử.

**

Nhận xét:

Trong diễn trình phân tích, đánh giá để đi đến kết luận (đúng/sai) đã hàm chứa yếu tố chủ quan, đặc biệt trong trong các câu hỏi không thể căn cứ vào các dữ liệu cụ thể để trả lời như các câu  11, 12. 

1. Kể từ năm 1947 là năm quốc gia Israel thành lập, những xung đột ở vùng Trung đông trở thành triền miên. Dù đã cố gắng không ngừng, không chính quyền Mỹ nào có thể dàn xếp để đi đến một hiệp ước có tính cơ bản giữa Israel và khối Á rập vây quanh, kể cả thời Obama, chính quyền được coi là gần gũi với các quốc gia Hồi giáo. 

Thế mà chính quyền đương nhiệm của TT Trump vừa đạt được những hiệp ước khiến hai nước Á rập đầu tiên công nhận và thiết lập bang giao với Israel. Lễ ký chính thức hai thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa Israel với Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và giữa Israel với Bahrain là những sự kiện nổi bật nhất trong chính lược quốc tế của chính quyền Trump, thu hút sự quan tâm rất lớn của dư luận và những người yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới. 

Nếu bỏ qua hai hiệp ước trên đây để trả lời câu 11 là 'sai', e rằng không khỏi bị chê trách là phiến diện.

2. Trước mắt nhiều người, TT Trump hiện ra như một anh hùng: Ông tỏ ra rất can đảm, đối đầu thẳng thừng với kẻ địch điều mà những tổng thống tiền nhiệm của ông không dám. Đặc biệt đối sách của đảng Dân chủ mà TT Obama là đại diện nói chung thụ động trước một kẻ thù đầy mưu ma chước quỷ. Đối sách của TT Trump thì khác hẳn: Ông hiểu được thế nào là 'Tiên hạ thủ vi cường'. Nhận xét như vậy thì câu 12 phải trả lời là 'Đúng'.

Phải nhận rằng trong lịch sử cận đại của Hoa kỳ, chưa có vị tổng thống nào được nhiều người hâm mộ như TT Trump. Đi tới đâu cũng có những đám đông tụ hợp hò reo nghênh đón. Tất nhiên một nhân vật có chí khí và hành động "cách mạng" quyết liệt sẽ gây ra làn sóng chống đối và xáo trộn. Không sao! Thay đổi hiện nay là cấp thiết. Một khi thành quả thay đổi trở thành hiển nhiên, bốn bề sẽ phẳng lặng.

Giai đoạn TT Abraham Lincoln đắc cử và chấp chính không phải một điển hình duy nhất trong lịch sủ dân chủ Mỹ. 

Gió đổi chiều?

Trong khi Biden dẫn đầu trong các cuộc thăm dò, thị trường và nền kinh tế không mang lại cho ông ta lợi thế rõ ràng. Sau đợt bán tháo do coronavirus gây ra vào tháng 3, S&P 500 đã có một sự phục hồi đáng kinh ngạc để đạt mức cao kỷ lục trong tháng 8, ngay cả khi nền kinh tế vẫn trong tình trạng suy thoái. Trong khi nhiều người đã chứng kiến ​​vốn liếng hưu trí của họ phục hồi nhờ thị trường đổi chiều, nước Mỹ đã phục hồi gần phân nửa số 22 triệu việc làm đã mất vào mùa xuân, điều này chưa từng có. 

Rasmussen Reports, một trong những công ty thăm dò chính xác nhất trong cuộc bầu cử năm 2016, cho thấy hiện khoảng cách đang thu hẹp đáng kể giữa Biden và Trump.  Từ vị trí dẫn đầu của Biden 12 điểm cách đây 2 tuần xuống còn 3 điểm cách đây một tuần. Bây giờ Trump đang dẫn trước 1 điểm ./.

Điền Thảo
28/10/2020

No comments:

Post a Comment