"Sáng Lạn" hay "Xán Lạn"?

Đa số người viết trật một từ ngữ,

chữ viết trật chưa hẳn trở thành đúng.

Mới đây Axêla tôi có viết đôi hàng giới thiệu một thi tập trong đó có hai chữ sáng lạn, liền được một đồng môn nhắc viết như thế là sai. Phải viết là xán lạn mới đúng. Từ xưa cứ thấy "người ta" viết "sáng lạn" nên cũng viết như vậy và cho rằng đúng và lâu ngày cho là nhất định đúng, nên nay bị chỉnh sửa thì cho rằng chưa chắc ai sai. Sau chót tôi hoang mang. Mỗ bèn đi hỏi một số bạn bè và nhờ bạn bè hỏi thêm. Xin trích thuật ý kiến của một số anh chị như sau. 

Quý anh chị tham gia ý kiến đều không muốn hài tên.

Tôi tra tự điển của Phan Canh thì là "Xán Lạn". Tôi không tin văn chương chữ nghĩa VN sau 75, vì họ dùng nhiều chữ sai. Để tôi thử một số người khác xem sao nhe. (Một người gốc Bắc)
**

Tôi chỉ thấy "Sáng Lạn". Chưa hề thấy ai viết "Xán Lạn" cả. (Một người gốc Trung)
**

Theo tôi biết thì người Bắc hay lầm giữa chữ x và chữ s, vì họ đọc giống nhau . Chữ "xán lạn" gốc chữ Hán 燦爛 .

Tôi thấy rất nhiều người viết là "sáng lạn", nhưng tôi không nghĩ là đúng (cái này cũng tương đối vì mình chưa có Hàn Lâm Viện) . Tôi theo nguyên tắc nói có sách mách có chứng nên chữ nào nghi ngờ là tôi tra Tự điển ngay .

Cả 4 cuốn Tự Điển tôi dùng đều thuộc loại đáng tin cậy. Cả 4 cuốn đều viết là Xán Lạn. Tôi không dùng Tự điển sau 1975 .
**

Các từ điển như Việt Nam Từ Điển của hội Khai Trí Tiến Đức, Từ Điển Việt Nam  của Lê Văn Đức, Hán Việt Từ Điển của Đào Duy Anh, Hán Việt Từ Điển của Thiều Chửu đều ghi là "Xán Lạn" và giải nghĩa từ ngữ này là sáng chói, chói lọi, rực rỡ, sáng sủa, tốt đẹp. Từ Điển Lê Văn Đức cho thí dụ: "Tương lai xán lạn".

Xán Lạn nguyên là một từ ngữ Hán Việt và bởi nó có nghĩa là sáng chói, rực rỡ nên nhiều người lầm tưởng là chữ "Sáng" của chữ Việt thuần túy. Dùng lâu thành quen, đến khi thấy chữ xán lạn viết đúng lại tưởng là sai.

**

Tôi khoái đề tài nầy, vì học hỏi được nhiều ý kiến của quí vị thức giả nặng tình với tiếng Việt, nên tôi hay góp ý, mong quí vị đừng mắng là tôi nhiều chuyện.

Ông Nguyễn Hiến Lê lúc khởi đầu viết văn cũng viết sai sáng lạn, nhưng về sau có người, dường như là cụ Lê Ngọc Trụ, chỉ ra phải viết xán lạn mới đúng. Từ đó ông NHL viết sửa lại là xán lạn.

Đúng như g/s LTK giải thích, những chữ Hán Việt có phát âm gần với tiếng thuần Việt thường làm cho mình dễ lầm lộn, lấy tiếng thuần Việt thay tiếng Hán Việt, như xán lạn/sáng lạn, độc giả/ đọc giả, chúng cư/ chung cư...

Đành rằng trong tiếng Việt có rất nhiều từ kép có 1 tiếng Hán Việt ghép với 1 tiếng thuần Việt (Nôm) như học hỏi, sinh sống, lão già... Nhưng, theo tôi, nguyên tắc Hán Việt ghép với Hán Việt, Nôm ghép với Nôm để tạo từ mới, hoặc để giải thích chính tả, vẫn nên được tôn trọng.

Bây giờ kính mong quí vị biện giải hai từ ngữ chúng cư và chung cư xem chữ nào đúng.

**

Thôi thế là hết! Axêla tôi đã viết sai. Từ nay xin viết là XÁN LẠN.

Axêla