Ilya Barabanov
BBC News Tiếng Nga, Vilnius
13 tháng 6 2023
Trung úy Dmitry Mishov, 26 tuổi, tự nộp mình cho chính quyền Lithiania và xin tỵ nạn chính trị.
Dmitry kể việc chạy trốn khỏi Nga một cách bất thình lình, chỉ với một chiếc ba lô nhỏ trên lưng, là bước đường cùng cho anh.
Anh nằm trong số rất ít trường hợp sỹ quan quân đội đang phục vụ trong quân ngũ bỏ chạy để tránh bị điều đi chiến đấu ở Ukraine - và là sỹ quan không quân đang trong quân ngũ duy nhất mà BBC biết.
Tìm đường thoát
Dmitry, một phi công lái trực thăng không kích, từng đóng quân ở vùng Pskov, Tây Bắc nước Nga. Khi máy bay chuẩn bị ra trận, Dmitry cảm nhận cuộc chiến thực sự diễn ra, không chỉ là tập trận.
Anh tìm cách rời không quân tháng 1/2022 nhưng không làm kịp giấy tờ trước khi Nga xâm lược Ukraine hôm 24/2. Anh bị điều đi Belarus để lái trực thăng vận chuyển hàng hóa quân sự.
Dmitry kể anh chưa bao giờ tới Ukraine. Chúng tôi không kiểm chứng được chi tiết này nhưng giấy tờ của anh có vẻ là chân thực và nhiều lời kể của anh khớp với những gì chúng tôi biết từ những nguồn khác.
Tháng 4/2022, anh trở về căn cứ ở Nga, nơi anh hy vọng sẽ tiếp tục làm giấy tờ xin giải ngũ. Đây là quá trình kéo dài và đã sắp xong - nhưng đến tháng 9/2022 Tổng thống Putin ra lệnh tổng động viên một phần. Anh được báo anh sẽ không được phép rời quân ngũ.
Anh biết là sớm muộn gì anh sẽ bị điều sang Ukraine chiến đấu nên anh bắt đầu tìm cách né tránh
"Tôi là một sỹ quan quân đội, nghĩa vụ của tôi là bảo vệ tổ quốc khỏi sự xâm lược. Tôi không có nghĩa vụ trở thành đồng phạm của tội ác. Không ai giải thích cho chúng tôi vì sao cuộc chiến nổ ra, vì sao chúng tôi phải tấn công người Ukraine và phá hủy các thành phố của họ? ".
Anh mô tả tâm trạng trong quân đội Nga là lẫn lộn. Một số binh sỹ ủng hộ cuộc chiến, anh nói, và một số người hoàn toàn phản đối. Rất ít người tin rằng họ chiến đấu để bảo vệ Nga khỏi nguy hiểm. Điều này từ lâu đã là cách giải thích chính thức - rằng Moscow không còn cách nào khác ngoài việc mở "chiến dịch quân sự đặc biệt" để ngăn cản một cuộc tấn công lên nước Nga.
Theo Dmitry, cảm giác choáng ngợp và phổ biến trong quân đội là không hài lòng với mức lương thấp. Anh kể các sỹ quan không quân có kinh nghiệm vẫn chỉ được trả lương hợp đồng như thời trước chiến tranh, với mức cao nhất là 90.000 rúp (1090 USD). Điều này xảy ra trong khi lính mới được tuyển vào quân đội với mức lương 204.000 rúp (chừng 2465 USD) trong chiến dịch quảng cáo chính thức công khai.
Dmitry cho biết mặc dù thái độ đối với Ukraine có thể khác nhau, nhưng không một ai trong quân đội tin vào thông tin chính thức của chính phủ Nga rằng mọi chuyện tiến triển tốt đẹp ở mặt trận hay con số thương vong là thấp.
"Trong quân đội, không một ai tin vào giới chức. Họ tận mắt thấy điều gì đang xảy ra. Họ không phải là người dân ngồi trước màn hình TV. Quân đội không tin vào thông tin chính thống, bởi vì đơn giản chúng không đúng sự thật."
Dmitry cho biết mặc dù những ngày đầu cuộc chiến, chỉ huy Nga tuyên bố không có thương vong hay tổn thất về vũ khí, cá nhân anh biết một số người đã bị giết. Trước cuộc chiến, đơn vị anh có khoảng 40 tới 50 máy bay. Trong những ngày đầu sau khi cuộc chiến bắt đầu, sáu phi cơ bị bắn rơi và ba bị phá hủy trên mặt đất.
Chính quyền Nga hiếm khi đưa tin thương vong quân sự. Tháng 9 năm ngoái, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu cho biết Nga đã mất 6000 binh sỹ, một con số mà hầu hết các nhà phân tích, trong đó có các blogger quân sự ủng hộ Kremlin, cho là ước tính quá thấp.
Trong nghiên cứu mới nhất nhằm xác định số binh sỹ Nga thiệt mạng trong cuộc chiến ở Ukraine, phóng viên BBC Tiếng Nga Olga Ivshina lên một danh sách 25,000 tên và nhiều người trong số họ là các binh lính và sỹ quan quân đội. Bà tin rằng con số thực, gồm cả những người mất tích khi làm nhiệm vụ, là cao hơn rất nhiều.
Dmitry mô tả số người tử vong trong không quân là rất cao. Điều này khớp với một cuộc điều tra mà Olga Ivshina thực hiện, với phát hiện rằng Nga đã mất hàng trăm binh sỹ có kỹ năng tốt, trong đó có phi công và kỹ thuật viên, những người trải qua đào tạo kéo dài và tốn kém.
"Giờ đây họ có thể thay thế trực thăng, nhưng họ không đủ phi công," Dmitry nói. "Nếu chúng ta so sánh với cuộc chiến ở Afghanistan trong những năm 1980, chúng tôi biết rằng Liên Xô mất 333 trực thăng ở đó. Tôi tin rằng chúng tôi đã chịu tổn thất tương tự [ở Ukraine] trong một năm."
Trốn chạy ngoạn mục
Tháng Một năm nay, Dmitry được thông báo anh sẽ bị cử đi "một đặc vụ".
Hiểu rằng nó chỉ có nghĩa một điều - đi Ukraine - anh tìm cách tự sát. Anh hy vọng rằng điều này sẽ giúp anh được giải ngũ vì lý do sức khỏe, nhưng không phải vậy.
Trong khi hồi phục ở bệnh viện, anh đọc một bài báo về một cựu sỹ quan cảnh sát 27 tuổi từ vùng Pskov, người đã chạy trốn thành công sang Latvia. Dmitry quyết định theo gương người này.
"Không phải tôi từ chối phục vụ trong quân ngũ. Tôi sẽ phục vụ tổ quốc nếu tổ quốc tôi đối diện với một nguy cơ thật. Tôi chỉ từ chối là tòng phạm trong một tội ác."
"Nếu tôi lên chiếc trực thăng đó, ít nhất tôi đã lấy đi mạng sống của hàng chục người. Tôi không muốn làm điều đó. Người Ukraine không phải kẻ thù của chúng tôi.".
Dmitry tìm sự giúp đỡ trên Telegram để vạch đường đi xuyên rừng qua biên giới EU. Anh xách ba lô nhẹ nhất có thể.
Anh nói đi bộ xuyên rừng thật đáng sợ vì anh lo bị lính biên phòng bắt.
"Nếu họ bắt được tôi, tôi đã phải tù rất lâu".
Anh nói có lúc pháo sáng nổ ở gần anh và rồi thêm một trái nữa. Anh hốt hoảng tưởng rằng lính biên phòng đang đuổi theo anh và anh bắt đầu chạy.
"Tôi không nhìn rõ mình đi đâu, suy nghĩ của tôi hoảng loạn."
Anh tới một hàng rào thép gai và trèo qua. Chẳng mấy chốc anh biết anh đã vượt biên thành công.
Chụp lại hình ảnh,
Dựng cảnh tái hiện khoảnh khắc Dmitry cảm thấy lại thở được
"Cuối cùng tôi cũng thở được."
Dmitry cho rằng chính quyền Nga sẽ mở một vụ án hình sự đối với anh. Nhưng anh tin rằng nhiều đồng đội trong quân đội sẽ hiểu động cơ của anh.
Một vài đồng đội thậm chí khuyên anh tìm cách chạy trốn ở Nga, nhưng anh nghĩ dù ở một đất nước rộng lớn như vậy, anh cũng không thể trốn thoát và sẽ bị trừng phạt vì đào ngũ.
Anh không biết chuyện gì sẽ xảy ra với anh tiếp theo.
Nhưng Dmitry nói anh thà nỗ lực xây dựng cuộc sống mới ở EU còn hơn sống trong lo lắng ở quê nhà.
Bài do Kateryna Khinkulova biên tập.
No comments:
Post a Comment