30 December 2018

Làm thế nào để mua đứt một quốc gia?

 Mạnh Kim

“…Một quốc gia không bao giờ có thể hùng mạnh bằng “nền kinh tế” bán đất cho nước ngoài và không thể tự chủ độc lập nếu cắm đầu vay nợ nước ngoài để xây dựng một sự giàu có giả tạo. Một lãnh đạo chẳng thể nào gọi là “tài tình” nếu lãnh đạo đó gây nợ và để lại một di sản nợ khổng lồ cho nhiều thế hệ sau..."

Bài 1: Câu chuyện Campuchia

Làm thế nào để mua đứt một quốc gia? Vài “điều kiện” dưới đây sẽ giúp “thỏa mãn” được tham vọng biến một quốc gia thành thuộc địa.

- Quốc gia đó không xây dựng được nền kinh tế đủ mạnh và có khả năng tự lập, tự chủ.

- Quốc gia đó không có nền chính trị dân chủ, không có hệ thống chính trị tam quyền phân lập để kiểm soát “hành vi” chính phủ. Mọi vấn đề đều do đảng cai trị quyết định.

- Quốc gia đó không có những nhóm trí thức đủ ảnh hưởng để xây dựng sức mạnh tập thể chống lại sự độc tài nhà nước.

- Quốc gia đó không có những chính trị gia đúng nghĩa sẵn sàng từ bỏ quyền lực chính trị lẫn quyền lợi cá nhân để đứng về phía người dân.

- Quốc gia đó không có một nền giáo dục tự do.

- Quốc gia đó không có hệ thống báo chí phản biện và những nhà báo dũng cảm; và quốc gia đó sẵn sàng mở rộng cửa nhà tù đối với bất kỳ ai dám nói sự thật.

- Quốc gia đó không có chiến lược đầu tư nhân lực và sử dụng nhân tài.

- Quốc gia đó bị ngoại bang can thiệp trong vấn đề nhân sự; và quốc gia đó cũng tự gắn liền số phận mình với ngoại bang.

Câu chuyện Campuchia dưới đây là bài học gần nhất và rõ ràng nhất cho thấy làm thế nào một quốc gia có thể mất chủ quyền, hay nói cách khác, làm thế nào mà một quốc gia có thể bị mua đứt một cách dễ dàng…

Thứ tư 19-9-2018, Tập Cận Bình và phu nhân Bành Lệ Viện đã tiếp Quốc vương Norodom Sihamoni và Hoàng thái hậu Norodom Monineath Sihanouk của Campuchia tại Điếu ngư đài. Tập hoan hỉ nói về sự đơm hoa kết trái “ngày càng rực rỡ” kể từ khi quan hệ hai nước hình thành cách đây 60 năm. Quan hệ này không chỉ dựa trên kinh tế. Nó đã biến thành đồng minh chính trị mà trong đó Campuchia ngày càng giống như một chư hầu - trung thành và “ngoan ngoãn”…

Khi “thái thú” có mặt

Không khí như một lễ hội náo nhiệt. Hơn 50.000 đảng viên trung thành, mặc áo trắng, vẫy cờ xanh, đang tề tựu tại thủ đô Phnom Penh. Thanh thế đảng Nhân Dân Campuchia của Hun Sen như rồng chầu hổ phục, trong khi đảng đối lập Cứu Nguy Dân Tộc Campuchia đã bị Tối cao pháp viện giải tán và thủ lĩnh Kem Sokha bị nhốt tù. Người nổi bật nhất chiến dịch tranh cử vào tháng 7-2018 là Hun Sen, một thủ tướng trị vì lâu nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương (33 năm, tính đến nay). 7g15 sáng, Hun Sen xuất hiện. Ông bắt đầu phát biểu. Bài diễn viên soạn sẵn được đọc suốt 70 phút, trừ một chút gián đoạn bởi cơn mưa bất chợt.

Trong số khách mời danh dự có Hùng Ba (Xiong Bo), đại sứ Trung Quốc tại Campuchia. Không có đại sứ nước nào khác hiện diện, kể cả đại sứ Hoa Kỳ William Heidt. Sự có mặt Hùng Ba là đáng chú ý, vì trước đó Bắc Kinh luôn nhấn mạnh yếu tố “trung lập” của cuộc bầu cử và liên tục cảnh báo “sự can thiệp nước ngoài”. Bắc Kinh đã “trung lập” và “đứng bên ngoài” bằng việc… hỗ trợ đến 20 triệu USD trang thiết bị cho cuộc bầu cử, từ phòng phiếu, laptop đến computer (tiết lộ của tờ Bloomberg ngày 30-7-2018). Kết quả, Hun Sen giành trọn 125 ghế Quốc hội. Một trong những việc đầu tiên Hun Sen làm sau ngày chiến thắng là gửi thư cám ơn Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường.

Sự có mặt của “thái thú” Hùng Ba trong chiến dịch bầu cử đã nói lên mức độ hiện diện sâu của Trung Quốc tại Campuchia. “Đây là một bước đi táo bạo đối với Trung Quốc” – nhận xét của Chheang Vannarith thuộc Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak (Singapore) – “Trong quá khứ, Trung Quốc luôn giữ thái độ kín kẽ trong các cuộc bầu cử lẫn sinh hoạt chính trị địa phương của Campuchia. Lần này Trung Quốc rất công khai và tự tin”. Trung Quốc đã qua mặt Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất từ năm 2014. Điều mỉa mai ở chỗ, hồi thập niên 1980, Campuchia đã nhận viện trợ Việt Nam và Liên Xô để đánh lực lượng Khmer Đỏ được Bắc Kinh chống lưng. Nhật Bản là nước đóng góp nhiều nhất trong chiến dịch cứu trợ 2 tỷ USD do LHQ phát động năm 1993 giúp Campuchia ổn định hòa bình và xây dựng dân chủ. Tuy nhiên, Mỹ, Nhật và cả “người anh lớn” Việt Nam đều đang bị đẩy ra rìa. Trong diễn văn ngày 2-7-2018, Hun Sen nói rằng Trung Quốc giờ là nhà đầu tư lớn nhất tại nước mình. Năm 2017, Trung Quốc đã bơm 1,644 tỷ USD vào Campuchia (so với 600 triệu năm 2012). Chỉ riêng hợp đồng xây dựng hạ tầng mà Trung Quốc ký tính đến cuối năm 2017 đã lên đến 17,54 tỷ USD, tại một nước mà GDP chỉ nhỉnh hơn 20 tỷ USD!

Hun Sen trong lòng bàn tay Bắc Kinh

“Vì Phnom Penh xinh đẹp, chúng tôi trân trọng mang đến một cuộc sống tốt đẹp hơn” – đó là hàng chữ trên băngrôn của công ty bất động sản Guangzhou R&F Properties (treo trước một khu đất đang xây dựng trị giá đến hơn 2 tỷ USD). Guangzhou R&F Properties đang biến một đầm lầy 7 hecta thành khu dân cư giáp một xa lộ bốn làn được đặt tên “Hun Sen”. Bộ du lịch Campuchia cho biết, hơn 1,2 triệu lượt khách Trung Quốc đã đến “đất nước Campuchia xinh đẹp” năm 2017, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước. Sihanoukville đã cấp 4.498 giấy phép làm việc cho người Trung Quốc. Năm 2017, số du khách Trung Quốc đến Sihanoukville lên đến gần 160.000 lượt người, trong khi dân số thành phố này chỉ là 157.000!

Đất đai Campuchia đang rơi vào tay Trung Quốc, kể cả số phận quốc gia, cũng như số phận chính trị của cá nhân Hun Sen. Ngày 27-2-2018, Chính phủ Mỹ tuyên bố cắt viện trợ Campuchia vì cuộc bầu cử Thượng viện “không đáp ứng ý nguyện người dân”. Gần như trong cùng thời gian, Đức cũng loan báo hạn chế visa cho các thành viên Chính phủ Campuchia trong đó có Hun Sen. Kem Sokha, thủ lĩnh đảng đối lập Cứu Nguy Dân Tộc, bị bắt giam vào tháng 9-2017 với cáo buộc âm mưu đảo chính bằng “tài trợ Mỹ”. “Mỹ muốn chia rẽ Campuchia và phá hoại đất nước chúng ta” – phát ngôn viên chính phủ Phay Siphan nói – “Mỹ hoang tưởng điên rồ và luôn muốn nhà nước Campuchia phải suy yếu để họ có thể trở lại và đuổi Trung Quốc đi”.

Trong suốt cuộc đời hoạt động chính trị, Hun Sen chưa bao giờ tin và có cảm tình với Mỹ. Khi làm lãnh đạo bù nhìn cai trị một nội các do Hà Nội dựng lên, Hun Sen cảm thấy uất giận vì Washington từ chối không nhìn nhận chính quyền mình. Hun Sen cũng chưa bao giờ được Washington mời đến Tòa bạch ốc. Trong khi đó, ông đã đến Trung Quốc nhiều lần và được Bắc Kinh đón tiếp nồng hậu. Năm 2016, đích thân “hoàng đế” Tập Cận Bình công du Phnom Penh. Mức độ “thù địch” công khai với Mỹ của Hun Sen tăng dần, tương ứng với sự “bảo kê” ngày có vẻ chắc chắn hơn từ Bắc Kinh. Trong buổi lễ khánh thành một cây cầu Mekong, Hun Sen chỉ vào nhóm phóng viên New York Times, gằn giọng rằng nếu bài viết của họ có nội dung “không đủ tích cực” thì “nhân dân Campuchia sẽ ghi nhớ bộ mặt các ông”. Ngày 3-3-2018, Hun Sen gọi đại sứ Mỹ William Heidt là “một tên dối trá”.

Khó có thể nói Trung Quốc không dính dáng hoặc không có ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tháng 7-2018. Chuyên gia Đông Nam Á học Carl Thayer thuộc Đại học New South Wales ghi nhận rằng quan hệ giữa đảng Nhân Dân Campuchia của Hun Sen với Trung Quốc được củng cố sau khi đảng Cứu Nguy Dân Tộc suýt thắng trong cuộc bầu cử 2013 và lực lượng đối lập tổ chức loạt cuộc biểu tình chống Hun Sen. Bắc Kinh không thể để vuột tay khỏi Hun Sen và mất trắng một ván bài địa chính trị mà họ đang nắm lợi thế.

Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa
và Hun Sen - Phnom Penh, 18-6-2018 (Reuters)
Cho nên trong cuộc bầu cử tháng 7-2018, Trung Quốc đã lộ liễu thò tay. Vào giữa mùa bầu cử, Bắc Kinh loan bố cho vay 259 triệu USD để xây một con đường ở Phnom Penh. Vài ngày sau, “thái thú toàn quyền” Hùng Ba ca ngợi chính sách ngoại giao “tuyệt vời” của Campuchia và chỉ trích đề xuất cấm vận công nghiệp dệt của nước này từ Liên minh châu Âu. “Cho dù EU quyết định làm gì thì Trung Quốc vẫn tiếp tục mở rộng và đi vào chiều sâu hợp tác hơn nữa với Campuchia ở mọi lĩnh vực, đặc biệt thương mại và kinh tế” – Hùng Ba nói. Cuối tháng 3-2018, sau cuộc gặp Ngoại trưởng Vương Nghị, Hun Sen viết trên Facebook cá nhân: “Các nhà lãnh đạo Trung Quốc muốn ủng hộ và muốn Samdech Techo (Hun Sen) giành chiến thắng để dẫn dắt số phận đất nước đi đến con đường phát triển trong tương lai”. Tháng 6-2018, Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe) công du Phnom Penh, tuyên bố cung cấp gói viện trợ quân sự 100 triệu USD…

Bán rẻ đất nước

Campuchia đang mắc vào bẫy nợ Bắc Kinh. Trung Quốc chiếm gần 44% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Campuchia từ 1994 đến 2014. Khoảng 70% cầu đường Campuchia đều được thực hiện với kinh phí từ nguồn vốn vay 2 tỷ USD của Trung Quốc. Theo một số nghiên cứu, Campuchia hiện nợ Trung Quốc hơn 4 tỷ USD, chiếm 2/5 nợ quốc gia nước này. Campuchia dưới thời Hun Sen đã biến thành một quốc gia chư hầu, với cái giá phải trả không ít. Viết trên Foreign Affairs (17-8-2018), giáo sư Charles Edel cho biết, Chính phủ Campuchia đã bí mật nhượng hơn 20% bờ biển cho một công ty Trung Quốc. Hun Sen luôn bảo vệ lợi ích các dự án Trung Quốc tại nước mình, bất chấp những cảnh báo về tổn hại môi trường lẫn các xáo trộn ảnh hưởng người dân địa phương.

Để được “bảo kê”, Hun Sen tỏ ra trung thành tuyệt đối với “Đảng và nhân dân Trung Quốc”. Đứng kế một viên chức cấp cao thuộc Bộ tuyên truyền Trung Quốc vào tháng 4-2017, Hun Sen “vui mừng” thông báo việc phát hành tập “triết học” của tác giả Tập Cận Bình bằng tiếng Khmer đồng thời khuyến khích “viên chức, giáo sư và sinh viên” đọc. Trong khi báo chí đối lập bị bịt miệng (tờ The Cambodia Daily với 24 năm tồn tại buộc phải đóng cửa từ ngày 4-9-2017), truyền thông Campuchia giờ đầy ngập bài viết ca ngợi Trung Quốc, cùng các ấn phẩm của China Daily, Global Times và Xinhua nhan nhản sạp báo thủ đô Phnom Penh.

Sự ổn định chính trị Campuchia ít nhiều đang nằm dưới ảnh hưởng và thao túng của Bắc Kinh. Số phận cá nhân Hun Sen cũng gần tương tự. Chính sách thân Trung Quốc của ông không chỉ mang lại lợi ích riêng ở thời điểm hiện tại. Nó còn cho tương lai lâu dài của hậu duệ. Hun Sen đã cài cắm con cái vào hệ thống chính quyền. Cậu út Hun Many đang chịu trách nhiệm “công tác thanh niên”. Hiện là dân biểu trẻ thứ hai tại Campuchia, Hun Many - từng học tại Mỹ và Úc - đã bày tỏ mong muốn trở thành thủ tướng. Cậu con cả Hun Manet (tốt nghiệp Học viện quân sự West Point-Hoa Kỳ) đang được xem là ứng cử viên số một ghế tổng tư lệnh quân đội. Trong khi đó, cậu thứ hai Hun Manith là “ngôi sao đang lên” của lực lượng tình báo.

Với chế độ dân chủ giả hiệu Hun Sen, chỉ gắn bó với Trung Quốc mới có thể đảm bảo cho quyền lực độc tài. Chỉ bằng việc bán đứng quốc gia mới có thể duy trì chế độ, dù chỗ đứng đó sẽ bị lịch sử nguyền rủa như thế nào.

Mạnh Kim
Nguồn: facebook.com/nguyen.manhkim/posts/10157746438674796

***

Bài 2: “Chỗ này là Trung quốc!”

29 December 2018

Trung Quốc lấy lại cả vốn lẫn lời, không cần biết Ecuador có thể trả nợ được hay không

Một đập nước khổng lồ đầy bê bối ở tầm vóc quốc gia với một tương lai gắn liền với Trung Quốc không đưa Ecuador ra khỏi kiếp nghèo.

Tác giả: Nicholas Casey và Clifford Krauss

Đập Coca Codo Sinclair tại tỉnh Napo, Ecuador.
Ảnh: NYTimes
REVENTADOR, Ecuador — Dù giới hữu trách đã ngăn can trong nhiều thập niên và các nhà địa chất đã cảnh cáo động đất sẽ phá hủy hoàn toàn, chiếc đập được xây gần một núi lửa đang hoạt động.

Mới chỉ sau hai năm khai mạc, cả ngàn vết nứt lỗ chỗ hiện ra trên khắp máy móc, hồ chứa nước thì bị ứ đọng với bùn, cát và thân cây. Và lần duy nhất khi các kỹ sư thử chạy các tua bin với mức tối đa, nhà máy rung chuyển dữ dội và làm cả nước mất điện. Chiếc đập khổng lồ giữa rừng sâu này được Trung Quốc tài trợ và xây cốt ý là để đánh dấu khát vọng to lớn của Ecuador là giải quyết vấn đề khan hiếm năng lượng và để giúp quốc gia này thoát khỏi nạn nghèo đói.

Thay vào đó, chiếc đập trở thành một sì căng đan bao trùm cả quốc gia về tham nhũng, một mối nợ trồng chất và một tương lai gắn liền với Trung Quốc.

Hầu hết các quan chức cao cấp liên quan đến dự án xây đập đều bị đi tù hoặc kết tội hối lộ. Những người này từng là phó tổng thống, bộ trưởng điện lực và ngay cả một quan chức với vai trò giám sát chống tham nhũng bị thu băng khi đòi hối lộ. Cái giá mà chính phủ Ecuador đang đôn đáo kiếm tiền để trả nợ Trung Quốc là 19 tỷ đô la, không những cho chiếc đập có tên Coca Codo Sinclair này mà còn cho những cây cầu, xa lộ, thủy lợi, trường học, y viện và nửa tá những chiếc đập khác.

Bằng cách này hay cách khác, Trung Quốc lấy lại cả vốn lẫn lời không cần biết Ecuador có thể trả nợ được hay không. Vì một số hợp đồng ghi phải trả bằng dầu hỏa, Trung Quốc lấy 80 phần trăm tổng số hàng xuất cảng đáng giá nhất của Ecuador, đó là dầu hỏa với một giá hời, sau đó họ bán lại để kiếm lời. Vì phải bơm đủ dầu để trả nợ, Ecuador bắt buộc phải đào giếng dầu sâu vào rừng Amazon và vì thế làm tăng nạn phá rừng.

Nhưng vẫn chưa đủ. Vì kiệt quệ nợ nần, Tổng Thống Lenín Moreno cắt chi tiêu cho xã hội, giảm tiền phụ cấp xăng, dẹp một số cơ quan chính phủ và sa thải trên một nghìn công chức. Các nhà kinh tế học nghĩ là cả nước sẽ lâm vào suy thoái kinh tế và gây phẫn uất.

Theo bộ trưởng năng lượng Carlos Pérez, “Trung Quốc lợi dụng Ecuador. Chính sách của họ đã quá rõ ràng, đó là kiểm soát kinh tế của các quốc gia khác.”

Chuyện việc xây chiếc đập khởi đầu bằng kết hợp hai ý tưởng với nhau, đó là mối ước mong thay đổi tình thế ở Nam bán cầu và truất ngôi độc quyền của Hoa Kỳ trong vùng. Mười năm trước, Trung Quốc đã sắp xếp chương trình sẵn và khi cả Châu Mỹ La Tinh đắm chìm trong khủng hoảng tài chính hoàn cầu, họ ném cho các quốc gia này cái phao kinh tế với lời hứa hẹn “tương kính”, như là phát đánh lén sau lưng vai trò nổi bật của Hoa Kỳ.

Cú đòn này có hiệu quả. Trung Quốc hiện nay là đối tác thương mại hàng đầu ở Nam Mỹ bằng cách reo rắc trong vùng những dự án hạ tầng với các món nợ nần khổng lồ. Họ cũng gặt hái được lợi ích chính trị khi làm các quốc gia châu Mỹ La Tinh từ bỏ liên hệ ngoại giao với Đài Loan.

Tuy thế, như chiếc đập khổng lồ này đã chứng tỏ, Trung Quốc và Ecuador còn lâu mới là hai đối tác ngang hàng. Cả hai quốc gia đều muốn làm ngơ kỹ thuật xây đập rất kém, lợi nhuận kinh tế đáng nghi ngờ và những khuyến cáo trung lập cho rằng những nghiên cứu kỹ thuật về chiếc đập trước khi được xây đều dựa trên kiến thức cũ cả mấy chục năm.

Trung Quốc chưa bao giờ gặp nhiều rủi ro tài chính khi họ cho các quốc gia đang mở mang vay hàng tỷ đô la. Điều này đã rõ ở Ecuador, quốc gia này hiện nay đang cần mượn tiền để lấp nhiều lỗ hổng, trong đó có tiền đến từ Trung Quốc. Trong tháng này, Tổng Thống Moreno của Ecuador bay sang Trung Quốc để thương lượng tiền nợ cũ và mượn thêm 900 triệu đô la. Theo Steve Hanke, một kinh tế gia của Đại Học Johns Hopkins “Trung Quốc treo thịt dê giăng mồi, sau đó các quốc gia cắn được thịt chó.”

Chúng Tôi Biết Mối Quan Hệ Này Không Dễ Dàng

Cựu bộ trưởng năng lượng Ecuador vào thập niên 1980, ông Fernando Santos sửng sốt khi được biết đập Coca Codo Sinclair sẽ được xây. Khi còn tại chức, chính phủ Ecuador từ chối xây đập nhỏ hơn ngay tại nơi này, cả dự án bị bỏ xó vì ngọn núi lửa gần đó. Vào năm 1987, một trận động đất đã phá hủy hoàn toàn nhà máy lọc dầu ở nơi đó. Ông nói “Ngọn núi lửa không ngừng phun từ thế kỷ thứ 16 khi Tây Ban Nha sang xâm lăng, hoàn toàn không có lý tí nào khi đổ bao nhiêu tiền vào nơi nguy hiểm đó.”

Còn nữa. Vào năm 2010, khi một cơ quan trong chính phủ Mexico xem lại hồ sơ xây đập, họ báo động rằng lượng nước trong vùng cần thiết cho đập chưa được nghiên cứu kỹ càng trong 30 năm qua. Từ thời điểm đó cho đến bây giờ, Ecuador bị hạn hán nặng nề và nhiều người lo ngại là những băng hà tan vì biến đổi khí hậu. Bất kể những khuyến cáo, cựu tổng giám đốc Luciano Cepeda nói là những người chóp bu trong chính quyền Ecuador ra lệnh tiến hành xây đập vì họ không muốn bị chậm trễ vì sẽ mất vài năm mới xong một cuộc nghiên cứu mới.

Ngay cả một nhà ngoại giao Trung Quốc dấu tên ở Ecuador cũng nghi ngờ dự án xây đập. Ông nói “họ chưa để ý kỹ càng đến các nghiên cứu về hậu quả môi trường của dự án.”

Chính quá khứ xây đập của Trung Quốc đã cho thấy cả vui lẫn buồn. Đập Three Gorges được xây ngang Sông Giang Tử làm mực nước dâng khoảng 200 mét là một dự án thủy điện lớn nhất thế giới với công suất gấp 20 lần Đập Hoover của Hoa Kỳ. Nhưng những yếu kém về biện pháp an toàn đã làm 100 thợ tử vong, trên một triệu người phải bỏ nhà cửa với thiệt hại môi trường nặng nề, cộng với phá rừng.

Bất chấp cảnh cáo, vì áp lực địa chính trị to lớn vào thời đó, cựu Tổng Thống Ecuador Rafael Correa thuộc về phe cực tả đã quyết tâm hiện đại hóa quốc gia và đồng thời thoát khỏi quỹ đạo Hoa Kỳ. Trúng cử vào năm 2006 trong thời thịnh của bên tả khắp Châu Mỹ La Tinh, Tổng Thống Correa nhắm vào Mỹ với những bài diễn văn chống đế quốc nẩy lửa. Năm 2008, Correa từ chối ký hợp đồng để Hoa Kỳ sử dụng một căn cứ không quân Ecuador trong chiến dịch bài trừ ma túy.

Chẳng mấy chốc sau đó, các ngân hàng Tây Phương đều rơi vào tầm ngắm của Tổng Thống Correa. Ông tố cáo Quỹ Tiền Tệ Quốc tế đã cản trở cách xài tiền của ông. Vào năm 2008, Ecuador không trả nổi món nợ các nước ngoài 3.2 tỷ đô la và nhờ Trung Quốc trả hộ.

Diego Borja, phụ tá kinh tế của Tổng Thống nói “Ông Correa muốn dẹp các nhà băng Tây Phương dù biết mối liên hệ với Trung Quốc không đễ dàng”. Ông Borja và các viên chức chính phủ khác đều bị sốc khi biết đến các điều kiện nợ nần từ Trung Quốc. Hầu hết các món nợ đến từ các ngân hàng nhà nước và Ngân Hàng Xuất-Nhập Cảng Trung Quốc với lãi xuất cao và đòi hỏi Ecuador phải dùng các hãng xây cất Trung Quốc, không phải cạnh tranh.

Trung Quốc đặc biệt để ý đến dầu hỏa của Ecuador, một trong những thành viên nhỏ nhất trong OPEC. Trong một thỏa thuận vào năm 2009, Trung Quốc cho Ecuador vay một tỷ đô la và phải trả bằng dầu hỏa cho PetroChina. Ông Borja còn nhớ “Chúng tôi không có sự chọn lựa nào khác, không còn cách nào để liên hệ với Tây Phương.”

Tổng Thống Correa bỗng nhiên có ngoại tệ nhưng đồng thời phải đối diện với cơn khủng hoảng mới: Cả nước thiếu điện, các hồ chứa nước thủy điện đều khô cằn làm tê liệt các đập nước. Thay vì tìm kiếm một nguồn năng lượng khác, Correa đánh cược trên thủy điện. Các viên chức nói chính bộ trưởng điện lực Aleksey Mosquera đã gợi ý xây Coca Codo Sinclair, một dự án khổng lồ dự tính có thể cung cấp một phần ba điện cho toàn quốc và là một đầu tư lớn nhất trong lịch sử Ecuador.

Điều trớ trêu là đập được xây ngay dưới chân núi lửa Reventador với kích thước gấp đôi một đề án cũ mà nó bị loại bỏ nhiều thập niên trước. Cuối cùng thì đập cũng khai trương vào năm 2016 với sự góp mặt của Tập Cận Bình, ông bay sang Ecuador để tham dự.

Nhưng chỉ trước đó hai ngày, cả đập rơi vào trong tình trạng hỗn độn. Các kỹ sư cố gắng chạy các tua bin để lên tới 1.500 megawatts, mức sản xuất tối đa theo như thiết kế. Nhưng cả đập và lưới điện toàn quốc không kham nổi. Các tua bin bị rung một cách nguy hiểm và cả nước mất điện. Dân chúng không bao giờ được thông báo về lỗi này và máy móc vẫn chưa được thử lại tại mức tối đa này. Hiện nay, mức sản xuất điện của đập chỉ ở mức một nửa và dựa theo thiết kế kỹ thuật và chu kỳ mùa mưa nắng ở Ecuador, đập chỉ có thể phát điện ở mức tối đa vài tiếng trong một ngày, và sáu tháng trong một năm, nếu mọi sự đều trôi chảy.

Trong khi đó Ecuador vẫn phải trả nợ. Món vay 1.7 tỷ đô la từ Ngân Hàng Xuất-Nhập Cảng Trung Quốc với lãi xuất 7 phần trăm cho 15 năm mang lại lợi nhuận béo bở cho Trung Quốc. Nội tiền lời, Ecuador phải trả Trung Quốc 125 triệu đô la mỗi năm. Bây giờ thì dân chúng Ecuador mới biết gánh nặng trên vai.

Với tiếng rung không ngớt từ các đường dẫn điện, dân chúng trong phố Cuyuja lo âu là các trụ điện sẽ đổ vì đất truồi sau khi mưa. Các nhà địa chất nghĩ rằng thợ Trung Quốc không xây móng trụ điện trên lớp đá dưới đất. Những than phiền khác liên quan đến tiền điện. Maria Esther Tello tháng trước phải trả 60 đô la, đó là một cú sốc khi chính phủ hứa là tiền điện sẽ giảm. Cô con gái của bà, Isbela Nole vừa nói “Tiền đóng thuế của mẹ tôi đi đâu cả?” vừa hái và bóc đậu để trả nợ cho chính phủ.

Dấu Hiệu Tham Nhũng

Phiến đá ngay cổng vào của đập có ghi hàng chữ “Ghi ân Phó Tổng Thống Jorge Glas Espinel, người đã khởi xướng dự án quan trọng này”. Ông Jorge Glas Espinel đang thụ án sau khi bị kết án 6 năm tù vì tộ nhận hối lộ từ Công Ty Odebrecht, đối thủ của cơ quan xây cất Trung Quốc. Odebrecht là một đại công ty Ba Tây chuyên xây hạ tầng cơ sở Ở Châu Mỹ La Tinh. Theo các biện lý Hoa Kỳ, Odebrecht đã hối lộ 33.5 triệu đô la ở Ecuador, một hành động trong âm mưu kiếm hợp đồng thương mại trên khắp thế giới. Hiện nay giới chức Ecuador cũng đang điều tra xem Trung Quốc có hối lộ Jorge Glas Espinel và các thuộc hạ thân tín của ông.

Bộ trưởng năng lượng nói “Tôi không ngạc nhiên khi tất cả cùng những người này cai quản các dự án”. Họ bao gồm Mosquera, cựu bộ trưởng điện lực đang ngồi tù 5 năm vì nhận hối lộ một triệu đô la; Carlos Pólit, cựu viên chức chống tham nhũng đang bị kết án đã nhận hàng triệu đô la; và một viên chức thân cận với Jorge Glas Espinel. Tất cả đều bị kết tội nhận tiền hối lộ từ Odebrecht.

Nhưng cũng có các bằng chứng họ cũng nhận hối lộ từ Trung Quốc.

Nhà chức trách Ecuador công nhận có một băng được thâu bởi một nhân viên cao cấp Odebrecht mà biện lý và nhà báo đang có trong tay. Cuốn băng ghi cuộc đàm thoại về tiền hối lộ giữa hai người tại tư gia của Carlos Pólit, trong đó nhân viên cao cấp Odebrecht nói là cựu phó tổng thống Jorge Glas Espinel đòi nhiều tiền và Odebrecht bị yêu cầu phải trả vì “đó là điều bắt buộc vì bên Trung Quốc đã trả.”

Theo các nhà chức trách Ecuador, cuốn băng đã gây ra một cuộc điều tra chú tâm vào ông Rivera, người tự cho là đại diện cho phó tổng thống đã qua Trung Quốc nhiều lần. Họ đang điều tra 13 đợt chuyển tiền với tổng số 17.4 triệu đô la mà ông Rivera đã chuyển vào một chương mục của Ngân Hàng HSBC ở Hồng Kông. Theo các nhà chức trách, những đợt chuyển tiền này có thật và họ muốn biết tại sao ông Rivera đã có nhiều tiền như vậy. Mới đây, Bộ trưởng Tư pháp Pérez dẫn đầu một cuộc điều tra về tham nhũng vi phạm bởi Trung Quốc trong Ecuador. Ông ta sang Trung Quốc vào tháng 11 để nhờ Trung Quốc giúp. Nhưng sau khi về nước vào ngày 13 tháng 11, Bộ trưởng Pérez bất ngờ từ chức và từ chối cho báo chí phỏng vấn.

Một luật sư của cựu phó tổng thống Jorge Glas Espinel chối là thân chủ có liên quan đến đập Coca Coda Sinclair vì phó tổng thống là một người “có danh dự và lương thiện” và cho những vấn đề liên quan đến đập chỉ là chuyện vặt vãnh nhỏ.

Cựu Tổng thống Correa đang sống lưu vong ở Bỉ, ông bị yêu cầu về nước để đối diện với tội tổ chức bắt cóc đối thủ. Các phụ tá thân tín của ông đã bị kết tội tham nhũng và cũng đang đào tẩu. Ông Carlos Pólit cùng với một luật sư của ông Rivera, và một đại diện của Sinohydro, công ty Trung Quốc phụ trách xây đập, tất cả đều từ chối yêu cầu phỏng vấn.

7.648 Vết Nứt Trên Máy Móc Của Đập

28 December 2018

Giáng Sinh và Năm Mới

Phạm Văn 

Giáng sinh đã đến và Năm mới cũng đã rất gần. Thật khó có thể cảm xúc, nghĩ, nói về Giáng sinh mà không cảm xúc, không nghĩ, không nói về Năm mới và ngược lại. Có thể nói, đây là điều hết sức tuyệt vời của văn hóa phương Tây nói chung. Lâu nay ở Việt Nam Giáng sinh và Năm mới (dương lịch) cũng đã trở thành một nét văn hóa tương đối nổi bật. Vào lúc này trên khắp các tuyến phố Hà Nội, nhất là ở những nhà hàng, các hiệu kinh doanh lớn nhỏ, những biểu tượng của Giáng sinh, nhất là cây thông Nô-en và ông già Tuyết cùng áo quần đỏ thắm, đồ dùng của ông, được bày bán hoặc trang hoàng rất nổi bật và lộng lẫy. Giáng sinh thật sự đã ở trong tâm hồn, tâm trí người dân Việt Nam. Tuy nhiên, ở Việt Nam Giáng sinh và Năm mới chen lẫn với Năm mới – Tết Cổ truyền, còn ngày Phật đản thì dường như cách xa, không có quan hệ gì với ngày Tết này. Đã có những ý kiến cho rằng chỉ nên chọn một Tết, hoặc Tết Cổ truyền, hoặc Tết Tây, và hầu như những ý kiến này không được chấp nhận, nhất là đối với những người chủ trương nên bỏ Tết Cổ truyền. Tôi nghĩ rằng không nên bỏ cái gì cả, nhất là Tết Cổ truyền, một nét văn hóa đặc sắc của Việt Nam (và của một số nước phương Đông). Vấn đề ở chỗ biết kết hợp tất cả những cái đó, nhất là trước hết nên hiểu, ý thức về điều này như thế nào.

Cần hiểu rằng những ngày lễ quan trọng của các Tôn giáo, nhất là Giáng sinh và Năm mới, đó là những điểm kết thúc và nhất là mở đầu hành trình thường niên của đời sống con người, của các dân tộc và nhân loại trong hành trình sống không ngừng và có thể là vô tận, để đi đến những bến bờ hạnh phúc.

Tôi vốn trước đây là người “không theo” tôn giáo nào và thường “tự hào” mỗi khi ghi vào lý lịch ở mục “Tôn giáo”: - “không” (hoặc “lương”). Nhưng thực ra, nền giáo dục xã hội chủ nghĩa đã làm cho tôi rất thành kiến với các tôn giáo, nhất là Thiên chúa giáo, hay Công giáo, đối với tôi, một mặt nó tiêu biểu cho sự ngu tối, lầm than, sai lầm của kiếp người, mặt khác nó là cái bị các thế lực đen tối, những kẻ thù của giai cấp vô sản, nông dân, những kẻ xâm lược lợi dụng như một trong những công cụ hữu hiệu nhất để thực hiện sự bóc lột, xâm lược, thống trị của chúng. Thành kiến càng trở nên nặng nề và dường như không có lối thoát, khi ở trong một thể chế chỉ có những thông tin một chiều, không những thế, rất lệch lạc, méo mó, chỉ nói về cái “tốt” của học thuyết Marx và tấm gương chói sáng của lãnh tụ Hồ Chí Minh, chế độ cộng sản, người cộng sản nói chung. Khi say mê môn văn học, tôi đã từng mơ ước viết một cuốn tiểu thuyết về người “cộng sản” xem như hình mẫu tiêu biểu cho sự hoàn thiện của con người. Thành kiến đã khiến tôi phê phán các tôn giáo, nhất là Thiên Chúa, Phật giáo một cách thậm tệ, mà không thấy rằng thực sự có những “ma-thần lực”, một thứ “tôn giáo” khủng khiếp trong tôi đã thúc đẩy tôi làm điều đó. Thật tuyệt vọng và bất hạnh ghê gớm cho những ai mà quá nửa đời, hoặc gần hết cuộc đời mà trong mỗi bước tiến về phía trước, mỗi khi nhìn lại sau lưng, mà những người này thường hay quay đầu nhìn lại, chỉ thấy bóng tối ngập tràn!

Nhưng rất may cho tôi là trong tình cảm và tinh thần mình vẫn le lói ngọn lửa tự do và ý thức phê phán, cho nên khi đọc những tác phẩm thuộc dòng kinh điển-tinh hoa của văn hóa tinh thần nhân loại, nhất là những cuốn sách do Nhà xuất bản Tri thức, do GS. Chu Hảo làm Giám đốc, dịch và ấn hành. Đặc biệt, đọc tác phẩm của I. Kant Phê phán lý tính thuần túy khi ông nói về những nghịch lý của lý tính, nhất là nghịch lý cho rằng lý tính phải chứng minh được một cách khoa học, khách quan những gì tồn tại, nhưng nó đã vấp phải một thực tế là chỉ chứng minh được những gì có hạn, còn hoàn toàn bất lực trước cái vô hạn. Rõ ràng, không thể đem cái có hạn để đo cái vô hạn, rằng tổng số “vô hạn” những cái có hạn thì vẫn là cái có hạn. I. Kant khẳng định cái thế giới hay tồn tại vô hạn ấy chỉ có thể dành cho Niềm tin (hay Đức tin). Những người duy vật mácxit, nói chung là ngu tối, đã bám lấy khẳng định này và “kết tội” ông đã “mở đường” cho tín ngưỡng, tôn giáo. Nhưng kẻ duy vật không thấy rằng chính sự chụp mũ ấy đã cho thấy điểm hạn chế, khuyết điểm rất căn bản, chết người trong học thuyết của họ. Một mặt, họ nói tư duy, chân lý cần phải được chứng minh bằng thực tiễn, mặt khác họ lại nói toàn bộ thế giới, tồn tại chỉ là tự nhiên hay vật chất, nghĩa là cả cái cõi vô cùng vô tận chưa hề, có lẽ chẳng bao giờ chứng minh được kia, cũng là tự nhiên, vật chất. Người duy vật quả thực là những kẻ mộng du trong thế giới, tồn tại và cả trong cuộc đời.

27 December 2018

VỘI, thơ phổ nhạc

Thơ: Thích Tánh Tuệ
Nhạc: Tôn Thất Minh
Ca sĩ: Dzoãn Minh
Video: Nguyễn Nhật Ngọ

Những vấn nạn của T.T Donald Trump

Người giới thiệu bài viết  chưa hẳn đã đồng ý với tất cả những gì tác giả viết, nhưng thiết nghĩ bài phân tích 'tương đối trung lập' vì tác giả không ở Mỹ và cũng chẳng ở VN. (Bs. Trương N.T.)

LS Đào Tăng Dực 

“We are a nation of laws” (Chúng ta là một quốc gia pháp trị) là câu tuyên bố nói lên niềm hãnh diện của mỗi người dân Hoa Kỳ từ một người bình thường đến tổng thống Donald Trump. 

Câu này phát xuất từ John Adams (1735-1826), tổng thống thứ nhì của Hoa Kỳ, khi ông viết “Chỉ có chính quyền cộng hòa mới là chính quyền tốt. Định nghĩa của nền cộng hòa là một đế quốc của luật pháp, không phải của con người”. ("There is no good government but what is republican. The very definition of a republic is an empire of laws, and not of men.") 

Nên nhớ danh từ “Cộng Hòa” nơi đây không có nghĩa là đảng Cộng Hòa bây giờ mà có nghĩa là thể chế dân chủ chân chính, là phản đề của thể chế quân chủ chuyên chế. Đảng Cộng Hòa hiện nay chỉ được thành lập vào năm 1854 tức 28 năm sau khi John Adams qua đời. Đảng Dân Chủ được thành lập trước đó vào năm 1828 tức 2 năm sau khi John Adams qua đời. 

I. Donald Trump và chủ trương chính trị của ông

Donald Trump là vị tổng thống gây nhiều mâu thuẫn và tranh cãi nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, còn hơn cả TT Richard Nixon với xì căn đan Watergate nữa. 

Theo quan điểm của tôi, lý do căn bản gồm 3 yếu tố chính sau đây: 

1. Một là ông Trump không phải là một chính trị gia chuyên nghiệp và trong tâm thức của ông bao hàm một sự khinh bỉ thậm tệ các chính trị gia nhà nghề và những định chế chính trị và xã hội truyền thống mà ông cho là thối nát. 

2. Hai là ông là một doanh nhân mà tầm hoạt động trải rộng khắp thế giới. Tầm hoạt động này đã giúp ông vượt thoát nhiều khó khăn thập tử nhất sinh, nhưng cũng hàm chứa những hiểm nguy trí mạng, vì ông phải sinh tồn không những trong môi trường pháp trị tại Hoa Kỳ, mà còn phải sinh tồn trong những môi trường luật rừng tại các quốc gia độc tài hoặc đang chuyển tiếp dân chủ. 

3. Ba là ông bắt mạch được sự phẫn nộ của những thành phần bảo thủ trong xã hội Hoa Kỳ. Thật vậy Hoa Kỳ cũng như mọi quốc gia khác trên thế giới đều bị lôi cuốn vào trào lưu toàn cầu hóa (globalization) của nhân loại, cũng như sự bùng nổ dữ dội của cuộc cách mạng tin học (information revolution). 

Khi ông khinh bỉ các chính trị gia chuyên nghiệp và các định chế chính trị và xã hội truyền thống thì ông tạo cho mình nhiều kẻ thù nguy hiểm. Từ những chính trị gia trong và ngoài đảng Cộng Hòa của chính ông, các định chế chính quyền rường cột như FBI, CIA, các chính quyền tiểu bang không cùng quan điểm hoặc các định chế của xã hội dân sự như các tập đoàn báo chí đầy quyền lực, những doanh nghiệp tư nhân, những nhà tỷ phú nhiều tiền hơn và bất đồng quan điểm với ông… 

Khi ông giao thiệp và đôi khi hợp tác làm ăn với những thế lực và cá nhân ngoài Hoa Kỳ thì ông gặp phải một mâu thuẫn lớn lao. Đó là Hoa Kỳ là một quốc gia pháp trị. Tương quan giữa chính quyền và xã hội dân sự, tương quan giữa những thành phần cấu tạo của chính quyền và xã hội dân sự với nhau, tương quan giữa cá nhân và xã hội, cũng như tương quan cá nhân này và cá nhân khác trong xã hội, đều căn cứ trên luật pháp nghiêm minh. 

Trong khi đó, tại các quốc gia độc tài hoặc đang trong giai đoạn chuyển tiếp dân chủ, các tương quan trên đều căn cứ trên cá nhân của một con người hay một tập thể gồm nhiều con người độc tôn quyền lực. 

Khi ông trở nên nhà vô địch bênh vực quyền lợi cho các thành phần xã hội phẫn nộ trước bước đi hầu như bất khả vãn hồi của tiến trình toàn cầu hóa, thì ông đứng hẳn về phe của các nhóm sau đây: 

a. Các nhóm Tin Lành Truyền Giáo Evangelicals; 

b. Những thế lực Pro-Life chống phá thai phần lớn là Thiên Chúa Giáo; 

c. Hội Súng Ống Quốc Gia (National Rifles Association); 

d. Những thế lực da trắng chống di dân; 

e. Những nông dân bị mất thị trường vì cạnh tranh quốc tế; 

f. Những công nhân Hoa Kỳ mất công ăn việc làm vì các kỹ nghệ như chế xe hơi không thể cạnh tranh trên trường quốc tế; 

g. Những người dân Hoa Kỳ không muốn có Universal Medicare vì họ nghĩ những di dân ăn không ngồi rồi sẽ lạm dụng và tốn hao công quỹ quá nhiều; 

h. Những thành phần phẫn nộ vì các vị tổng thống Hoa Kỳ trong quá khứ đã quá nhượng bộ cho các đối thủ cũng như đồng minh của Hoa Kỳ. 

Các cuộc nghiên cứu cho thấy cử tri ủng hộ cho ông thông thường bao gồm những công nhân, phái nam và không có bằng đại học. 

Trong cuộc bầu cử tháng 11 năm 2016, tuy ông thua bà Hillary Clinton về số phiếu phổ thông (62,984,825 so với 65,853,516), nhưng nhờ thắng điểm cử tri đoàn (306 so với 232) tại các tiểu bang chiến lược nên ông đã đắc cử nhờ sự ủng hộ của các thế lực nêu trên. 

Tuy các lực lượng này không chiếm đa số tuyệt đối, nhưng với hệ thống bầu cử “ngựa chạy về nhất” (first past the post) tại Hoa Kỳ thì sức ủng hộ này (lên đến 46% mới nhất theo Fox News) là một tỷ lệ rất cao, vẫn có thể đem lại chiến thắng cho ông vào năm 2020. 

Những khó khăn và hiểm nguy cho cá nhân ông, gia đình ông (gồm cả Donald Trump Jr., Ivanka Trump và chồng là Jared Kushner là những người có trách nhiệm) và những công ty ông thành lập phát xuất từ những công việc làm ăn rất phức tạp trên thương trường. Ông sinh ra giàu có và thừa hưởng một gia tài khoảng $413 triệu Mỹ Kim từ cha của mình. 

Tuy thương trường phức tạp nhưng ông tập trung vào 2 phương diện chính. Một là Reality Television và hai là kinh doanh địa ốc. Reality TV tương đối thành công và Trump hầu như trở thành một thương hiệu (trade mark) tiếng tăm trên toàn thế giới, nhất là tại Nga Sô và Tàu cộng. 

Đến khi ông Trump tham gia vào chiến dịch tranh cử làm ứng cử viên đảng Cộng Hòa thì những đối thủ của ông cáo buộc rằng các thế lực của Putin nhìn thấy triển vọng ảnh hưởng đến các sách lược chính trị của Hoa Kỳ qua Trump, rồi khi Trump được chọn làm ứng cử đảng Cộng Hòa vào tháng 7 năm 2016 thì Putin đã gia tốc mua chuộc. 

Các cáo buộc cho rằng mục đích của Putin và nhóm tài phiệt Nga là bôi nhọ nền dân chủ Hoa Kỳ. Theo những người chống Trump thì đã có những qua lại và trao đổi giúp Trump thắng cuộc tranh cử tổng thống Hoa Kỳ. 

II. Sự xuất hiện của Special counsel Bob Mueller:

Triển lãm Hội Họa Xuân Kỷ Hợi 2019, Santa Ana

Chủ đề “Thiên Nhiên và Con Người”
Và cũng là Kỷ Niệm 50 năm Hội Họa của HS Lam Thủy

Cùng với các Họa Sĩ: Chính Mung – Elizabeth Nguyễn – Jacklyn Vy Trần – Laura Robinson – Lily West

Địa điểm: 

Trung Tâm Văn Hóa Chùa Bảo Quang
713 N. Newhope St., Santa Ana, CA 92703
– Tel. (714) 554-1287

Thời gian:

- Từ Chủ Nhật 3 tháng 2 năm 2019 (tức 29 Tết)
đến hết ngày Thứ Sáu 8 tháng 2 năm 2019 (tức mồng 4 Tết). Phòng tranh mở cửa mỗi ngày từ 10:00AM –  6:00PM

- Khai mạc: 10:00 sáng Thứ Ba Ngày 5 tháng 2 năm 2019 (Mồng 1 Tết)
- Bế Mạc: 4:00PM, Ngày 8 tháng 2 năm 2019 (Mồng 4 Tết):

      *MC Nguyễn Hoàng Dũng.
      *Có chương trình văn nghệ do NS Phú Hùng phụ trách.

Rất mong quý anh chị đếm tham dự buổi Khai Mạc cuộc triển lãm Hội Họa đồng thời thăm viếng chùa trong dịp mừng Xuân Mới Xuân Kỷ Hợi.

Trân trọng kính mời,
Chính Mung Lam Thủy

23 December 2018

Tính thiện là vốn quý nhất của con người

Trong thời đại của ta, không phải tài nguyên, dù đất hay biển, mà chính con người mới là vốn quý nhất của một đất nước. Trong con người, thì tính thiện là vốn quý nhất. Có tính thiện thì xã hội mới hòa thuận để phát triển. Đã tôn trọng con người thì dứt khoát phải từ chối bạo lực. Vì dùng bạo lực, dù là bạo lực với người ngoài, sẽ hủy diệt tính thiện của người dân nước mình, tạo ra một xã hội không nhân bản, đi dần tới chỗ diệt vong. Làm việc bất thiện cho người là gieo mầm họa cho chính mình.

— Nguyễn An Nguyên

Thế nào là giải phóng: sau 1975 ĐH Vạn Hạnh được tiếp quản như thế nào?

Nguyễn Lương Hải Khôi

Thư viện ĐH Vạn Hạnh có hàng vạn cuốn phim quay lại bản gốc các cuốn sách cổ của các nền văn minh trong lịch sử. Nhà nghiên cứu muốn đọc văn bản gốc thì mượn phim rồi đọc trên màn hình ti vi của thư viện. Không dễ để được các trường đại học, thư viện, bảo tàng trên thế giới cho phép thu thập một lượng tư liệu quý với số lượng lớn đến thế.

Thư viện Đại học Vạn Hạnh Sài Gòn.
Những cuốn phim đó được lưu trữ trong các thùng bằng nhựa tốt, rất dày.

Sau 1975, chiến sỹ ta thực hiện chủ trương vô sản hoá trí thức, tích cực tăng gia sản xuất trong trường đại học, bèn dồn tất cả phim vào một số ít thùng nhựa, số thùng còn lại thì đổ nước vào... nuôi cá. Những thùng nuôi cá vẫn đặt cạnh thùng chứa phim trong thư viện nên chỉ sau vài tháng, tất cả các cuộn phim đều bị mốc, đành phải vứt bỏ.

Hơn mười năm trước, tôi bắt đầu làm việc tại trường đại học đã tiếp quản ĐH Vạn Hạnh, xin được giấy phép vào đọc kho sách ngoại văn trước 1975, tức số sách ngoại văn của thư viện ĐH Vạn Hạnh còn sót lại. Ở hai mảng sách tiếng Anh và tiếng Nhật, thuộc cách lĩnh vực triết học, văn hoá, văn học, lịch sử... ĐH Vạn Hạnh đương thời đã cập nhật những dòng tư tưởng nóng hổi nhất đương thời (những năm 50-70). Đó chỉ là nhóm sách tôi vào xem, các nhóm sách thuộc ngôn ngữ khác và lĩnh vực khác thì không biết nhưng đoán là độ cập nhật cũng tương tự như vậy.

21 December 2018

Tin ngắn

Tướng Mỹ nhắn nhủ trước khi từ chức: Phải cương quyết với Trung Quốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump và
tướng James Mattis (Ảnh: Getty)
Khi viết thư xin từ chức gửi Tổng thống Trump, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ cần cứng rắn khi đối đấu với các nước như Nga và Trung Quốc.

Trong lá thư đề ngày 20/12/2018, ông Mattis nói rằng Tổng thống Trump có quyền được phụ tá bởi “một Bộ trưởng Quốc phòng có quan điểm phù hợp hơn với ông” về một số vấn đề, và “tôi tin rằng việc tôi từ chức là đúng đắn”.

Tướng Mattis đã đề cập đến tầm quan trọng của các mối liên minh Hoa Kỳ, đặc biệt là NATO. Theo CNBC, ông Mattis nói rằng Hoa Kỳ phải “cương quyết và không mơ hồ” trong cách tiếp cận với các quốc gia độc tài như Trung Quốc và Nga.

Vị tướng 68 tuổi viết trong đơn từ chức: “Rõ ràng là Trung Quốc và Nga muốn định hình một thế giới phù hợp với mô hình độc tài của họ – giành quyền phủ quyết đối với các quyết định về kinh tế, ngoại giao và an ninh của các quốc gia khác – để thúc đẩy những lợi ích của riêng họ nhưng lại gây thiệt hại cho các nước láng giềng, Hoa Kỳ và các đồng minh của chúng ta.”

**

Tỉ lệ người Anh ủng hộ Brexit chỉ còn 41%.

Vào hôm nay, 17/12/2018, thủ tướng Anh Quốc sẽ trở lại trước Hạ Viện Anh để bảo vệ thỏa thuận Brexit mà chính quyền của bà đã đàm phán được với Liên Hiệp Châu Âu. 

Theo một số trích đoạn diễn văn được tiết lộ tối qua, bà Theresa May sẽ dứt khoát bác bỏ khả năng tổ chức lại một cuộc trưng cầu dân ý về Brexit. Lý do rất đơn giản : một cuộc thăm dò dư luận mới nhất cho thấy đa số dân Anh giờ đây sẽ phản đối việc ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu.

Cách nay hơn 2 năm, trong cuộc trưng cầu dân ý ngày 23 tháng 6 năm 2016 về việc nước Anh rời khỏi Liên Hiệp Châu Âu, phe « Đi – Leave » đã chiến thắng với 51,9% số phiếu, so với 48,1% của phe « Ở lại – Remain ».
Thế nhưng, theo một cuộc thăm dò ý kiến mới nhất của viện BMG Research, được nhật báo Anh The Independant công bố hôm 15/12, có đến 51% người được hỏi xác định không muốn rời Liên Hiệp Châu Âu. Tệ hơn nữa, tỉ lệ người ủng hộ Brexit chỉ còn 41% (RFI)

**

Tòa Thánh Vatican và Hà Nội đồng ý là trong tương lai gần sẽ có một đại diện thường trú của Tòa Thánh ở Việt Nam.

Đó là kết quả mà hai bên đã đạt được trong cuộc họp của Nhóm Công Tác Hỗn Hợp Việt Nam-Vatican ngày 19/12/2018. Cuộc họp của nhóm này diễn ra trong khuôn khổ chuyến viếng thăm của thứ trưởng Ngoại Giao Vatican, Đức ông Antoine Camilleri từ ngày 18 đến ngày 20/12.

Trong một thông cáo được đăng trên trang web của Hội đồng Giám mục Việt Nam hôm qua, linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ cho biết là trong cuộc họp của Nhóm Công Tác Hỗn Hợp, hai bên đã đồng ý " tiến hành những công việc cụ thể để nâng cấp quan hệ ngoại giao từ cấp Đại diện Toà Thánh không thường trú trở thành Đại diện Tòa Thánh thường trú tại Việt Nam."

20 December 2018

Làm gì mất tận vài năm? Bác cứ khéo đùa ...


Thật đáng tò mò: Có thật họ muốn mua hết, chiếm hết, giám sát hết?

FB Vũ Kim Hạnh
20-12-2018

1/ Trong khi cả nước đi bão, và mấy hôm rồi ta còn say sưa với thành tích “Việt Nam vô địch” thì vẫn đang có “ngư lôi do Hải quân nước ngoài tập luyện” xuất hiện ở bờ biển Phú Yên, cách đất liền của ta có 4 hải lý. Nổi da gà không, 4 hải lý?

Mà nhận mặt ngư lôi cũng là tình cờ thôi (chứ không phải chủ động canh tuần, phát hiện) do ngư dân đi đánh cá bị vướng lưới mới vác về (sáng 18/12/2018). Con “cá” này quá khủng: dài 6,8m, đường kính 54cm, còn mới. Ngư lôi là loại đạn di chuyển, là đạn chính của tàu ngầm tấn công. Liệu có cách nói nào khác không: phần biển rất gần bờ của Việt Nam, lãnh hải của Việt Nam đang là nơi… tập luyện của Hải quân TQ?

Tập luyên thôi, như đi lại trong nhà thôi, hay như chốn không người thôi? Bờ biển mình họ thản nhiên tự tung tự tác vậy đó. Như cả biển Đông giờ họ cứ nói là của họ, mình cứ nói là có bằng chứng lịch sử hoài, và họ… cứ làm những gì họ thích.

2/ Còn sau những Quảng Ninh, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Phú Quốc… tràn ngập du khách Tàu, đa số là tour 0 đồng, tuần qua đã có số liệu tổng kết mới, người TQ đang mua gom nhà nhanh và nhiều ở thành phố Hồ Chí Minh. Tờ South China Morning Post đưa số liệu từ công ty kinh doanh bất động sản nổi tiếng CBRE cho biết, những người mua từ Trung Quốc, Hồng Kông chiếm khoảng 25% tổng giao dịch của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong năm 2017, tăng so với mức 21% trong năm 2016. Quí 1/2018, số lượng nhà người TQ mua tăng 300% so với cùng kỳ 2017…

18 December 2018

Bài học chính sách ngoại giao của bầy kiến lửa

Trần Trung Đạo

Giáo sư sinh vật học Bert Hölldobler chuyên nghiên cứu về kiến và tác phẩm nổi tiếng của ông là Kiến (Ants).

Danh ngôn của Bert Hölldobler hay được trích dẫn cũng về kiến. Ông nhân cách hóa kiến và áp dụng vào chính sách đối ngoại:

“Mục tiêu trong chính sách đối ngoại của kiến có thể được tóm tắt như sau: xâm lược không ngừng nghỉ, chinh phục lãnh thổ, tận diệt chủng tộc của các thuộc địa láng giềng bất cứ khi nào có thể. Nếu kiến có vũ khí nguyên tử, có lẽ chúng sẽ xóa bỏ thế giới trong vòng một tuần lễ.”

Nhà sinh vật học người Đức này có thể không ám chỉ Trung Cộng. Tuy nhiên, người Việt nào có quan tâm cho tương lai đất nước sẽ nghĩ ngay đến Trung Cộng.

Bầy kiến lửa trên một tỉ đang tập trung bên kia biên giới phía Bắc chờ có lịnh sẽ tràn sang Việt Nam và thực hiện đúng chủ trương xâm lược, chinh phục lãnh thổ, tận diệt nòi giống Việt đúng như cách Bert Hölldobler nhân cách hóa.

Bầy kiến lửa Trung Cộng không thể không tràn.

Nhịp Trống Trưng Vương, thơ


Mặt trận gián điệp kỹ thuật Mỹ-Trung Cộng

Ngô Nhân Dụng

Câu chuyện bà giám đốc tài chánh, phó chủ tịch công ty Huawei, bị Canada bắt giam trong khi ghé ngang phi trường Vancouver, nghe như chuyện gián điệp. Mà đó là một chuyện gián điệp thật!

Các cơ quan tình báo Tây phương từ lâu vẫn theo dõi các hoạt động thu lượm tin tức, ăn cắp kỹ thuật cũng như gài “chíp điện tử nghe trộm” vào các dụng cụ thông tin của hãng Huawei. Họ cũng đã thử dùng đòn “gậy ông đập lưng ông” như trong vụ “Concordski” hồi xưa. Nghĩa là cố ý chuyển cho các “điệp viên” của Huawei những thông tin sai lạc, chờ coi họ đem về sử dụng rồi mang họa thế nào. Có lẽ kế hoạch này đã chưa có hiệu lực cụ thể, trong khi Huawei vẫn tiến lên rất mạnh; cho nên các nước từ Mỹ đến Australia, Canada, Nhật Bản đã phải bước qua chiến thuật tấn công trực diện: Không mua, không dùng hàng của Huawei. Và truy tố những hành động phạm pháp.

Vụ “Concordski” diễn ra hồi thập niên 1960-70. Lúc đó các nước Tây Âu đang thiết kế loại máy bay “siêu phản lực” Concorde. Liên Xô cho gián điệp đi tìm hiểu để đem về, bắt chước. Mấy tay KGB lân la mua chuộc một kỹ sư hàng không Anh Quốc đang tham dự vào công trình nghiên cứu Concorde. Người này tố giác với chính phủ Anh. Cơ quan MI6 bảo anh ta cứ “bán tin mật” cho KGB, nhưng đưa cho họ những dữ liệu không chính xác. Liên Xô cũng chế tạo một máy bay siêu phản lực, nhưng khi biểu diễn trong cuộc hội chợ hàng không năm 1973 ở Paris thì máy bay Nga rớt. Sau khi chiếc thứ hai đem thí nghiệm cũng rớt thì Nga bỏ luôn không làm nữa.

Bà Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou, 孟晚舟) bị bắt khi đia ngang phi trường Vancouver; chỉ để đổi máy bay trên đường từ Hồng Kông qua Mexico. Bà Chu không đổi máy bay ở Los Angeles hay San Francisco, có lẽ cũng vì chính quyền Trung Cộng biết Bộ Tư Pháp Mỹ đang sẵn sàng thi hành lệnh bắt giam bà, sau một năm theo dõi. Cảnh sát Canada được Mỹ thông báo đường đi nước bước của bà Chu, đã ra tay đúng vào ngày ông Donald Trump gặp ông Tập Cận Bình ở Buenos Aires, Argentina.

Việt Nam đang biến thành thuộc địa !

Nguyễn Văn Huy

Từ nhiều tháng qua, dư luận trong và ngoài nước dường như đã và đang bị choáng ngộp bởi lượng thông tin liên quan đến chống và bắt tham nhũng trong nước. Những quan tham trong các đại công ty nhà nước, đặc biệt là trong ngành công an và quân đội lần lượt bị bắt và truy tố. Mọi người đều hài lòng vì ít ra ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, đã dám làm những việc mà chính ông và những đồng nhiệm trước đó đã không dám làm vì sợ làm vỡ bình, nghĩa là dám đánh vào chính mình, dám làm sạch guồng máy cầm quyền. Có làm được hay không, đó là một chuyên đề khác.Gần như mỗi ngày báo chí trong nước cung cấp những thông tin khá hấp dẫn liên quan đến chống và bắt tham nhũng ở cấp cao, không những trong ngành công an mà còn cả ở những các cấp chính quyền, từ trung ương đến địa phương. Như bị mê hoặc, dư luận rất khoái trá trước những thông tin về chức vụ và lượng tiền khổng lồ mà những quan tham đã chiếm dụng và số năm tù phạt quan tham. Ngoài chuyện đánh bắt tham nhũng, những gì đang xảy ra trong nước gần như không còn được báo chí trong nước quan tâm.

Nhưng lá không thể che lấp rừng. Tương lai và sự tồn vong của dân tộc và đất nước không phải chỉ là chống tham nhũng. Tất cả chỉ là hỏa mù để che lấp một âm mưu thâm độc hơn : Trung Quốc đang âm thầm thực hiện âm mưu biến Việt Nam thành thuộc địa.

Đây là cả một quy trình đã được chuẩn bị rất kỹ càng và có lớp lang, có thể đã bắt đầu từ thập niên 1970 dưới thời Chu Ân Lai và được cụ thể hóa từ sau năm 1990, qua Hội nghị Thành Đô. Chính sách thuộc địa hóa Việt Nam tuy tiệm tiến nhưng chắc chắn : cố vấn để khống chế Đảng cộng sản Việt Nam trong mọi lãnh vực, đặc biệt là ngoại giao và quốc phòng. Chuyên gia Trung Quốc trong những ban công tác đã phác thảo ra những chương trình hợp tác giữa hai nước trong chiến lược thuộc địa hóa này : mở đường ra biển về phía nam bằng cách chiếm các hải đảo trong quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ; xác định lại khu vực biên giới trên đất liền để bảo vệ an ninh lãnh thổ và làn ranh phân chia lãnh hải để mở rộng chủ quyền trên biển và chiếm giữ những nguồn tài nguyên dưới biển ; đưa người ồ ạt sang Việt Nam để khống chế sinh hoạt kinh tế và tìm kiếm những vùng đất tốt để xây dựng cơ sở khai thác và ở lại lâu dài trong mục tiêu nắm quyền điều khiển đất nước Việt Nam, đầu tiên là kinh tế tài chính và sau đó là chính trị và văn hóa. Tất cả đều diễn ra theo đúng bài bản của một chính sách thực dân nhằm biến Việt Nam thành một thuộc địa của Trung Quốc, với sự đồng lõa của Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam và đám quan lại trong guồng máy đảng và nhà nước. Cũng nên chú ý, hệ thống an ninh và luật pháp Việt Nam đã tỏ ra rất dễ dãi với những tội phạm hình sự nhưng rất hung bạo với những ai có hành vi chống Trung Quốc, dù là ông già bà cả, trẻ em hay phụ nữ có con thơ.

Mỗi ngày có hàng nghìn khách Trung Quốc
là người cao tuổi nhập cảnh vào Việt

Kế hoạch thuộc địa hóa này đã và đang thực hiện một cách thành công, qua chương trình đầu tư bất động sản. Người Trung Quốc chỉ muốn vào ở những nơi có tiềm năng kinh tế cao, nghĩa là trong các trung tâm thành thị, cạnh những trục lộ giao thông và giao thương có tầm vóc (hải cảng, giang cảng, thương cảng đường bộ và đường sắt), những địa điểm du lịch có khả năng thu lợi cao, những địa danh có phong thủy tốt… để chỉ có thể phát tài thêm hơn.

17 December 2018

Tin ngắn đáng chú ý

Đức Giáo hoàng bãi chức hai hồng y cố vấn vì liên quan đến xâm hại tình dục

Hôm 12/12, Giáo hoàng Phanxicô bãi chức hai hồng y khỏi Hội đồng Hồng y Tư vấn vì bị tai tiếng có liên qua đến các cáo buộc xâm hại tình dục, Reuters dẫn nguồn tin từ Vatican cho biết.

Hồng y George Pell của Úc và Hồng y Francisco Javier Errázuriz của Chile đều là đối tượng của các cáo buộc liên quan đến xâm hại tình dục. Tuy nhiên, cả hai ông đều phủ nhận những cáo buộc này.

Ông Laurent Monsengwo Pasinya, Hồng y của Cộng hòa Dân chủ Congo là người thứ ba trong Hội đồng Hồng y Tư vấn gồm 9 hồng y, còn gọi là C-9 do giáo hoàng Phanxicô thành lập, cũng bị bãi chức -- ông Greg Burke, phát ngôn viên của Vatican, cho biết.
Ông Burke nói rằng vào tháng 10 Giáo hoàng đã viết thư cho cả ba hồng y này, cảm ơn họ vì những đóng góp của họ.

Hồng y Pell đã nghỉ phép vô thời hạn, không còn đảm nhận chức Bộ trưởng Bộ Kinh tế Vatican nữa, sau khi bị truy tố liên quan đến các buộc xâm hại tình dục trẻ em ở Úc.
Trong khi đó Hồng y Errázuriz thì bị các nạn nhân xâm hại tình dục ở Chile cáo buộc rằng ông đã bao che cho hành vi lạm dụng tình dục của những chức sắc công giáo khác.

**
Bắc Kinh phản đối dự luật của Mỹ về Tây Tạng

Trung Quốc hôm 14/12 kịch liệt phản đối một dự luật có liên quan đến Tây Tạng do Thượng viện Mỹ thông qua mới đây, đồng thời kêu gọi chớ ban hành thành luật.

Tại một cuộc họp báo thường kỳ, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đưa ra tuyên bố phản hồi việc Thượng viện Mỹ trong tuần này thông qua Đạo luật Tiếp cận Hỗ tương Tây Tạng 2018.

Lục Khảng nhấn mạnh rằng các vấn đề liên quan đến Tây Tạng là chuyện nội bộ của Trung Quốc không nước nào có thể can thiệp, ông Lục nói bất cứ người nước ngoài nào muốn đến thăm Khu Tự trị Tây Tạng đều có thể nộp đơn xin qua các kênh thông thường.

(Đạo luật ‘The Reciprocal Access to Tibet Act’ nhằm ngăn chận cấp chiếu khán cho những viên chức Trung Cộng đã cấm không cho công dân, viên chức chính quyền và nhà báo Mỹ đến thăm Tây Tạng.**)

Dự luật đã được chuyển đến Tổng thống Donald Trump để ký thành luật nhằm tăng cường khả năng tiếp cận Tây Tạng cho các nhà báo, nhà ngoại giao và du khách Mỹ.
________________

(** The US Senate has passed a crucial bipartisan legislation that seeks to impose a visa ban on Chinese officials who deny American citizens, government officials and journalists access to Tibet, the remote Himalayan homeland of the exiled Dalai Lama. ‘The Reciprocal Access to Tibet Act’, seeking unhindered access to Tibetan areas to US officials, journalists and common citizens, something which is routinely denied by the Chinese government, was passed by the House of Representatives in September. The legislation, passed unanimously, comes amidst the Trump administration imposing massive trade import duties on China that has started impacting the Chinese economy.)

**

Binh lính hai miền Triều Tiên qua lại Khu Phi Quân sự

Lính Nam - Bắc Hàn đã có một số cuộc qua lại hữu nghị ở khu vực đường biên, sang phần lãnh thổ của nhau lần đầu tiên kể từ khi hai nước phân chia. Những người lính bỏ vũ khí tại các chốt kiểm tra ở Khu Phi quân sự (DMZ) dọc theo biên giới.

Đây là một phần trong hoạt động lập lại quan hệ hữu hảo giữa hai bên. Là một phần của các cuộc thảo luận giữa hai bên, Tổng thống Moon Jae-in của Nam Hàn và nhà lãnh đạo Kim Jong-un của Bắc Hàn đã đồng ý dỡ bỏ một số chốt canh phòng ở khu vực được biên được canh gác cẩn mật.

Chiến tranh Triều Tiên hồi thập niên 1950 đã khiến bán đảo phân chia thành hai miền, và một hiệp định hòa bình chính thức cho đến này vẫn chưa hề được ký kết.

Hai nhà lãnh đạo đã có cuộc gặp mặt lịch sử hồi tháng Tư, sự kiện dẫn tới cuộc họp thượng đỉnh giữa Bắc Hàn và Hoa Kỳ.

Lỗ hổng Facebook đã được lấp lại, sau khi trang Thời Báo yêu cầu Facebook giải trình vụ tài khoản bị khóa

Hiếu Bá Linh (tổng hợp)
Tác giả gửi tới Dân Luận

Trong thư Facebook thông báo đã lấp một lỗ hổng trong hệ thống Facebook, ngay từ bây giờ không còn có thể tự động đưa thêm người vào quản trị một trang Facebook hoặc một nhóm trên Facebook mà không có sự đồng ý của người đó. Những sự tấn công như thế này không còn có thể xảy ra được nữa.

Người Việt nào trong nội bộ Facebook đã biết rõ những lỗ hổng hoặc kẽ hở của Facebook và báo cho lực lượng 47 (chiến binh mạng) lạm dụng nó?

Thông cáo báo chí của Phóng viên không biên giới (ROG) ra ngày 13.12.2018 nói rằng chính phủ Việt Nam rõ ràng đã lạm dụng không gian mạng để đàn áp những tiếng nói phê phán, kể cả ở nước ngoài. Theo thông tin của tổ chức Phóng viên không biên giới (ROG), mạng xã hội Facebook trong nhiều tháng qua đã xóa bài đăng hoặc chặn toàn bộ tài khoản (trương mục) của người dùng do bị cáo buộc vi phạm „tiêu chuẩn cộng đồng“.

Phóng viên không biên giới (ROG) yêu cầu cần phải có một sự kiểm soát mang tính chất dân chủ của tập đoàn Facebook để tăng cường quyền của người dùng một cách có hiệu quả.

15 December 2018

Giáng Sinh Ấy Chỉ Một Lần, thơ

Dạo:  
Giáng Sinh sao chỉ một lần,
Để người vĩnh viễn lối trần mất nhau. 

Giáng Sinh Ấy Chỉ Một Lần      
     Người xưa hỡi, Giáng Sinh lại tới,
     Anh một mình quỳ gối nơi đây,
         Thắp lên ngọn nến cầm tay,
Lắng nghe kỷ niệm bên tai thì thào.

     Phải ánh lửa năm nao tìm đến,
     Để cùng ôn lại chuyện ngày xưa,
         Chuyện về hai đứa trẻ thơ,
Đêm đông năm ấy tình cờ thấy nhau.

     Anh ngoại đạo, lần đầu phá lệ,
     Theo người quen đi lễ nhà thờ,
         Nhìn quanh nhìn quất vu vơ,
Nào hay em chợt bất ngờ ngó qua.

     Em cúi mặt, nét hoa bẽn lẽn,
     Anh bần thần len lén nhìn sang,
         Rộn ràng tiếng thánh ca vang,
Thênh thang lối mộng, nhẹ nhàng cánh mơ.

     Cuối cùng cũng đến giờ tan lễ,
     Em theo chân bố mẹ ra về,
         Anh bàng hoàng tỉnh cơn mê,
Vời theo bóng nhỏ, lòng tê tái sầu.

     Mình cách biệt từ sau đêm ấy,
     Không một lần được thấy lại nhau,
         Trách Trời vẽ chuyện đâu đâu,
Mới mười hai đã biết đau vì tình!

     Rồi khôn lớn, một mình lặn lội,
     Anh lần mò dọ hỏi khắp nơi,
         Áo sờn, guốc vẹt, hồn tơi,
Cánh bèo xưa vẫn mãi trôi phương nào.

     Ngàn câu hỏi xôn xao vần vũ
     Hằng quấy rầy giấc ngủ bao năm,
         Từng mùa đông đến lạnh căm,
Thẫn thờ ánh mắt đăm đăm chân trời.

     Em có phải muốn rời xóm đạo,
     Để làm thân con sáo bay xa,
         Tìm nơi phố thị phồn hoa,
Sẵn sàng thách đố phong ba cuộc đời?

     Hay chỉ phải vâng lời bố mẹ,
     Cùng người thân lặng lẽ lên đường,
         Giã từ đời sống ruộng nương,
Dấn thân vào lối dặm trường xa xôi?

     Em hẳn đã gặp người trong mộng,
     Cùng đắp xây cuộc sống lứa đôi,
         Có khi nao chợt bồi hồi
Nhớ về ai đó xưa nơi nhà thờ?

     Chỉ một phút tình cờ chạm mắt,
     Mà dây oan siết chặt một đời.
         Em giờ đã bỏ cuộc chơi,
Hay như anh vẫn còn bơi giữa dòng?

     Tháng Tư đó, đau lòng mất nước,
     Em có tìm cách vượt biển khơi,
         Để đi tỵ nạn xứ người,
An vui dựng lại cuộc đời phương xa?

     Hay kẹt lại quê nhà khốn khổ,
     Chồng lao tù, con nhỏ đói ăn,
         Ngày ngày kiếm sống khó khăn,
Cùng quê hương chịu nhọc nhằn đắng cay?

     Ngày tháng trổ cánh bay vùn vụt,
     Tuổi xanh đà mất hút từ lâu,
         Anh mòn mỏi đợi mưa Ngâu,
Chỉ nghe thánh thót giọt sầu từng đêm.

     Giờ anh đã bên thềm bóng xế,
     Biết em còn tại thế hay không,
         Có hay anh vẫn chờ trông,
Xác thân còm cõi, tấc lòng héo hon.
                             *
     Con lạy Chúa, cho con được biết
     Người năm xưa cách biệt nay đâu,
         Có còn trong cõi bể dâu,
Hay là thiên cổ từ lâu đăng trình.

     Cơn gió lạnh thình lình buốt mặt,
     Ngọn nến buồn phụt tắt trên tay,
         Phải chăng Chúa muốn cho hay
Người con gái ấy giờ đây không còn?
                             *
          Mộng ước mãi chưa tròn,
          Câu kinh giòn vỡ nát,
          Có chút gì mất mát,
          Trong lời hát đêm đông. 
 Trần Văn Lương
 Cali, 12/2018
(Mọi sự trùng hợp với thực tế ngoài đời chỉ là 
ngẫu nhiên, ngoài ý muốn của người viết)

Trung Quốc: III. Một sự sụp đổ có thể là một tai họa toàn cầu

Nguyễn Gia Kiểng
Theo Thông Luận


Đừng quên là cuộc khủng hoảng toàn cầu 2008 đã nổ ra khi ngân hàng đầu tư Lehman Brothers phá sản. Lần này một sự phá sản đột ngột của kinh tế Trung Quốc sẽ kéo theo sự phá sản không chỉ của một mà nhiều ngân hàng và quỹ đầu tư lớn. Chấn động sẽ dữ dội gấp nhiều lần và không chỉ nhân dân Trung Quốc khốn khổ mà nhiều nước, kể cả Việt Nam, cũng sẽ phá sản theo với những bi kịch không lường được. Khủng hoảng của kinh tế sắp tới của Trung Quốc vì thế phải được chuẩn bị và quản lý với tất cả thận trọng.

**

Trong hai bài trước (1) (2) tôi đã trình bày một cái nhìn chung về Trung Quốc và cuộc phiêu lưu được gọi là "Sáng kiến Vành đai và Con đường". Lần này xin thảo luận về những gì sắp đến.

Trước hết là một cảnh giác. Phải rất thận trọng với những con số về kinh tế Trung Quốc. Chúng có thể rất khác nhau và khiến cuộc thảo luận bế tắc ngay từ đầu.

Thí dụ như tổng sản lượng nội địa (GDP) của Trung Quốc. Con số này có thể là 23.000 tỷ, hay 12.000 tỷ hay 7.000 tỷ USD tùy theo nguồn gốc của nó và cách nhìn của mỗi người. Một con số mơ hồ như vậy có giá trị gì trong một cuộc thảo luận? Tuy vậy chúng ta vẫn cần đến nó để theo dõi tỷ lệ tăng trưởng, một chỉ số quan trọng để đánh giá tình trạng kinh tế của một quốc gia.

Phải loại con số 23.000 tỷ USD. Đây là "GDP tính theo mãi lực" của Trung Quốc do Ngân Hàng Thế Giới ước lượng. Nó có nghĩa là "nếu so với vật giá ở Mỹ thì phải coi như GDP của Trung Quốc là 23.000 tỷ USD" và chỉ có mục đích giúp ta có một ý niệm về mức sống tại Trung Quốc chứ hoàn toàn không có một giá trị nào trong quan hệ kinh tế quốc tế. Còn lại là GDP danh nghĩa (GDP nominal). Sau nhiều bàn cãi con số được phần lớn các định chế tài chính và cơ quan truyền thông ghi nhận là 12.000 tỷ USD. Các ước lượng về mức tăng trưởng của Trung Quốc dựa trên con số này.

Tuy nhiên đặc tính chung của các số liệu của Trung Quốc là rất không chính xác, nhiều chuyên gia nói rằng GDP của Trung Quốc nếu tính lại một cách nghiêm chỉnh chỉ vào khoảng 7.000 tỷ USD. Họ cũng có lý nếu loại khỏi GDP những "sản lượng" vô ích chỉ được làm ra để nâng GDP lên và sẽ hư hao với thời gian, thí dụ như những thành phố ma.

Số nợ của Trung Quốc được biết rõ hơn. Hầu như mọi định chế tài chính đều đồng ý rằng khối nợ của Trung Quốc cuối năm 2017 là trên 31.000 tỷ, nghĩa là 260% GDP nếu dùng con số GDP 12.000 tỷ USD, trong đó chính phủ nợ 5.500 tỷ, các công ty quốc doanh nợ 19.000 tỷ, các gia đình nợ 6.000 tỷ, phần còn lại là nợ của các ngân hàng. Như vậy khối nợ công của nhà nước Trung Quốc (nợ chính phủ và nợ của các công ty nhà nước) là khoảng 25.000 tỷ USD, nghĩa là hơn hai lần GDP. Ngoài ra, các chính quyền tỉnh còn nợ còn nợ khoảng 6.000 tỷ USD. Không hiểu vì sao khối nợ này ít khi được kể vào khối nợ công. Có thể chỉ vì nó chưa đầy đủ, nghĩa là chưa bao gồm tất cả các khoản nợ của tất cả các tỉnh? Nếu như thế thì khối nợ công của Trung Quốc phải ít nhất là 31.000 tỷ USD, nghĩa là hơn hai lần rưỡi con số GDP 12.000 tỷ USD mà Trung Quốc chưa chắc đã có.

Nhưng chưa hết, các ngân hàng Trung Quốc còn một thủ thuật khác mà họ học được từ các ngân hàng Mỹ để giấu nợ. Họ lập những công ty tài chính ma để cho vay, rồi kể tài sản của các công ty này (trong đó có các khoản cho vay) như là đầu tư thay vì nợ. Đây không phải là một nghi ngờ của các quan sát viên mà là một phát hiện của Ủy Ban Kiểm Tra Ngân Hàng của Trung Quốc, do chính ông chủ tịch Shang Fu-lin công bố. Các khoản tín dụng trá hình này được ước lượng là ở mức ít nhất 2.000 tỷ USD.

Tóm lại, tuy các con số của Trung Quốc rất thiếu chính xác nhưng chúng ta có thể khẳng định là mức nợ công của Trung Quốc rất cao, cao hơn tất cả những gì được công bố, cao một cách nguy ngập. Chính vì nhận định khối nợ công của Trung Quốc thực sự đã quá nguy ngập mà ngày 23/05/2017 cơ quan thẩm định Moody's đã hạ điểm tín nhiệm của Trung Quốc khiến cho lãi suất công trái của Trung Quốc đã dần dần leo lên tới 3,2% cho các công trái hai năm và chắc chắn sẽ còn leo lên nữa. Với lãi suất này, Trung Quốc từ nay sẽ phải trả 1.000 tỷ USD mỗi năm cho tiền lãi của nợ công. Để so sánh, lãi suất công trái hai năm của Mỹ là 0,5%, chính phủ Mỹ phải trả khoảng 100 tỷ USD cho tiền lãi nợ công, nghĩa là bằng 1/10 số tiền lãi mà Trung Quốc phải trả.

Sở dĩ nhiều người vẫn còn tin là kinh tế Trung Quốc chưa thực sự lâm nguy là vì khối ngoại tệ dự trữ của Trung Quốc vẫn còn khá lớn, dù đã giảm từ 4.000 tỷ USD xuống còn 3.000 tỷ USD. Nhưng nếu nhìn sát hơn thì trong khối dự trữ này 1.000 tỷ USD không còn động viên nhanh chóng được nữa vì đã được sử dụng trong các quỹ đầu tư, 2.000 tỷ USD còn lại chủ yếu để cấp cứu các ngân hàng, thị trường chứng khoán và đồng Nhân Dân Tệ.

Thị trường chứng khoán Thượng Hải đã giảm hơn 20%, Thẩm Quyến sụt gần 30% mặc dù chính quyền Trung Quốc không ngừng cứu giúp - Ảnh minh họa (zonebourse.com).

Khi tôi viết các dòng này thì từ đầu năm 2018 đồng Nhân Dân Tệ đã mất giá 9% so với đồng Đôla Mỹ, thị trường chứng khoán Thượng Hải đã giảm hơn 20%, Thẩm Quyến sụt gần 30% mặc dù chính quyền Trung Quốc không ngừng cứu giúp, trong khi các thị trường chứng khoán Mỹ, Nhật và Châu Âu hoặc thăng bằng hoặc chỉ sụt từ 5% tới 10%. Dự trữ của Trung Quốc tuy lớn nhưng vẫn thiếu.

Bàn về tình hình kinh tế Trung Quốc cũng sẽ thiếu sót nếu bỏ qua những nét đặc thù có ảnh hưởng quan trọng, nhất là trong tình trạng khó khăn hiện nay. Ngoài hàng trăm tỷ USD đào thoát ra nước ngoài hàng năm còn có ít nhất hai hiện tượng cần được lưu ý.

Một là loại "tín dụng tay đôi" (crowd lending, hay peer to peer, viết tắt là P2P). Loại tín dụng này có ở hầu như mọi nước nhưng không đâu mạnh như ở Trung Quốc. Tầm vóc của nó tại Trung Quốc lớn hơn hẳn tất cả phần còn lại của thế giới. Một cách vắn tắt, đó là những công ty được thành lập chung quanh một trang Web và dùng trang Web này kêu gọi quần chúng trực tiếp cho các công ty vay. Các công ty P2P này đảm nhiệm vai trò cầu nối giữa tư nhân cho vay và các công ty cần vay tiền để kinh doanh, thường thường là những công ty không đủ tiêu chuẩn để vay tiền tại các ngân hàng. Sự hấp dẫn của công thức này là lãi suất rất cao, có thể đến 15% mỗi năm, cao gấp 4 hoặc 5 lần lãi suất tiết kiệm. Ngược lại rủi ro rất cao và lừa bịp cũng rất nhiều. Chính quyền Trung Quốc trong cố gắng kích thích tăng trưởng để thoát hiểm sau cuộc khủng hoảng 2008 đã để mặc cho các công ty P2P này phát triển, thậm chí còn khuyến khích. Đã có hàng chục ngàn công ty P2P ra đời, lôi kéo hơn 50 triệu người ghi danh cho vay, huy động trên 10.000 tỷ USD. Gần đây chúng ồ ạt phá sản, nhiều chủ công ty P2P ôm tiền của khách hàng trốn ra nước ngoài. Những người cho vay mất trắng. Theo tờ Hoa Nam Tảo Báo (South China Morning Post) thì tới nay đã có hơn 4.500 công ty P2P phá sản, với 225 vụ phá sản riêng trong tháng 7/2018 vừa qua. Vụ phá sản được nói tới nhiều trên báo chí Trung Quốc là công ty eZubao làm mất 6,7 tỷ USD. Sự phá sản của phong trào P2P này, sau khủng hoảng của thị trường chứng khoán Thượng Hải và Thẩm Quyến năm 2015 đã làm cạn kiệt khối tiền tiết kiệm tư nhân, khiến chính quyền Trung Quốc không còn nguồn vốn trong nước để động viên nữa.

Các công ty P2P này đảm nhiệm vai trò cầu nối giữa tư nhân cho vay và các công ty cần vay tiền để kinh doanh, thường thường là những công ty không đủ tiêu chuẩn để vay tiền tại các ngân hàng - Ảnh minh họa (P2P Construction-The Star).
Một hiện tượng khác mà báo chí Trung Quốc nói đến là các công ty quốc doanh sau khi vay được tiền ở các ngân hàng nhà nước với lãi suất thấp đem cho các công ty tư nhân vay lại với lãi suất cao hơn để lấy lời. Càng làm gia tăng nguy cơ sụp đổ dây chuyền.

Trong cơn hốt hoảng

Chúng ta sẽ không thể hiểu vì đâu Trung Quốc đến nông nỗi này nếu không ý thức được sự hốt hoảng của Đảng Cộng Sản Trung Quốc sau cuộc khủng hoảng năm 2008, khi kinh tế thế giới sụp đổ vì hai bong bóng địa ốc và chứng khoán bể tại Mỹ. Cuộc khủng hoảng này sau hơn mười năm vẫn chưa chấm dứt vì đa số các chính quyền vẫn còn đang phải gánh những khối nợ công ngang với GDP.

Trước năm 2008 mô hình kinh tế Trung Quốc có thể gọi tắt một cách chính xác là "mô hình tăng trưởng dã man". Đó là mô hình tăng trưởng bất chấp cả con người lẫn môi trường, chỉ nhắm sản xuất thật nhiều với giá thành thật rẻ để xuất khẩu tối đa. Nói cách khác, chính quyền cộng sản Trung Quốc xuất khẩu sự nghèo khổ mà chính họ là nguyên nhân. Mô hình này đã khiến kinh tế Trung Quốc tăng trưởng liên tục trên 10% mỗi năm trong gần 30 năm, với cao điểm là 14% năm 2007 ngay trước cuộc khủng hoảng.

Người ta nói tới một phép mầu Trung Quốc mà không tìm hiểu tại sao các cấp lãnh đạo tuyệt đối không có một sự hiểu biết nào về kinh tế, hơn nữa còn suốt đời được đào tạo để phủ nhận kinh tế thị trường, lại có thể tạo ra một phép mầu như vậy. Trong cơn choáng váng người ta đã quên rằng mọi sự kiện đều có logic của chúng. Trung Quốc thật ra đã trả một giá kinh khủng cho sự tăng trưởng này. Môi trường đã bị tàn phá một cách triệt để và không thể phục hồi. Một phần lớn của miền Bắc Trung Quốc đã trở thành khô cằn; hơn một nửa các dòng sông không còn nước, các con sông còn lại ô nhiễm tới mức mọi sự sống gần như biến mất.

Cuối năm 2007 tôi đã tham quan Trung Quốc và nhận xét rằng các thành tựu hoành tráng của Trung Quốc thực ra chỉ là những Vạn Lý Trường Thành mới tuy bề ngoài hào nhoáng nhưng chỉ làm Trung Quốc kiệt quệ về lâu về dài. Tôi vẫn giữ nguyên quan điểm đó.

Cũng không phải chỉ có thế, lý tưởng công bằng xã hội mà Đảng Cộng Sản Trung Quốc đề cao để biện minh cho việc gây ra cái chết của hàng trăm triệu người Trung Quốc trong nội chiến cũng như trong các chiến dịch Bước Nhảy Vọt và Đại Cách Mạng Văn Hóa đã hoàn toàn biến mất nhường chỗ cho một chênh lệch giầu nghèo chưa từng có, không chỉ giữa những con người mà còn cả giữa các vùng.

Tăng trưởng kinh tế chủ yếu tập trung ở khu vực Bắc Kinh và vùng bờ biển phía Đông, tổng cộng vào khoảng 1/5 lãnh thổ, nhưng ngay trong các vùng này bất công xã hội cũng cực kỳ thách đố. Hàng trăm triệu người đổ về Bắc Kinh, Thẩm Quyến, Thượng Hải và các thành phố duyên hải để bán sức lao động, họ sống chen chúc trong những khu nhà chật hẹp và dơ bẩn.

Vào cuối năm 2007 tôi đã thấy một đám đông mà tôi chưa bao giờ thấy. Tại quảng trường trước nhà ga Bắc Kinh hàng triệu người chen chúc nhau. Họ đứng, ngồi và nằm bên cạnh những bao hành lý lớn. Đó là các công nhân từ các tỉnh chờ xe lửa để về quê thăm gia đình. Họ chỉ là một thiểu số trong số những người tha hương cầu thực bởi vì những người này trung bình chỉ về quê thăm gia đình mỗi năm một lần.

Trên thực tế phải nói Trung Quốc không phải là một nước với 1.400 triệu dân như cách nhìn bình thường. Đó là một nước với khoảng 300 triệu dân và một khối nô lệ hơn một tỷ người bị bóc lột thẳng tay.

Ban lãnh đạo cộng sản Trung Quốc đã hốt hoảng khi cuộc khi cuộc khủng hoảng kinh tế 2008 nổ ra vì ít nhất hai lý do. Một là kinh tế Trung Quốc lúc đó chủ yếu dựa vào xuất khẩu trong khi xuất khẩu chắc chắn sẽ sút giảm rất nặng. Hai là, quan trọng hơn, chế độ Trung Quốc dựa trên một hợp đồng bất thành văn, theo đó chính quyền được quyền mặc sức hủy hoại môi trường và khai thác sức lao động của quần chúng cũng như của các tỉnh phía Tây, nhân danh một tỷ lệ tăng trưởng cao hứa hẹn một ngày mai tươi sáng; hợp đồng này nếu không được tôn trọng sẽ đưa tới bạo loạn và ly khai.

Kết luận của Bộ chính trị Đảng Cộng Sản Trung Quốc mà Ôn Gia Bảo đã là người đầu tiên nói ra là phải giữ tỷ lệ tăng trưởng ở mức 8%. Trong một bài trước tôi đã trình bày là họ đã tìm đủ mọi cách để giữ tỷ lệ tăng trưởng này, dù là một cách giả tạo. Họ đã cố phát triển thị trường nội địa, nhưng cố gắng này đã không thành công mà còn có kết quả ngược lại là khiến hoạt động xuất khẩu trở thành khó khăn hơn. Họ đã dồn tiền vào các thị trường chứng khoán với mơ ước biến Thượng Hải và Thẩm Quyến thành những trung tâm tài chính lớn như New York, Tokyo hay London để có thể huy động các nguồn tài chính thế giới; dự án này không chỉ thất bại mà còn là một thảm họa đến nay vẫn còn tiếp tục tàn phá một nền tài chính vốn đã rất nguy ngập. Cố gắng chuyển hóa từ một nền kinh tế dựa trên khối lượng sang một nền kinh tế phẩm chất cao là đúng nhưng đòi hỏi thời gian và những yếu tố khác mà các chế độ độc tài không có: tự do, ý kiến và sáng kiến.

Giải pháp cứu nguy còn lại là xây dựng, xây dựng trong nước rồi xây dựng ngoài nước khi không còn xây dựng thả cửa ở trong nước được nữa.

Như tôi đã viết trong một bài trước (2), giải pháp này, được gọi là "Sáng kiến Vành đai và Con đường" (Belt and Road Initiative), thực ra chẳng có gì là độc đáo để đáng được gọi là một sáng kiến. Nó chỉ là một giải pháp dễ dãi. Ai cũng biết ngành xây dựng có tác dụng lôi kéo rất nhiều ngành khác. Người Pháp có câu "Khi xây dựng lên thì tất cả đêu lên" (Quand le bâtiment va, tout va).

Ngành xây dựng dễ tăng cường vì không đòi hỏi những kỹ thuật phức tạp lại có hiệu ứng lôi kéo lớn nên nó luôn luôn là cám dỗ của các chính quyền hoặc muốn tăng trưởng nhanh hoặc muốn thoát hiểm trong một bối cảnh kinh tế khó khăn. Điều mà một số người không lưu ý đúng mức là ngược lại khi ngành xây dựng bế tắc nó cũng khiến rất nhiều ngành khác bế tắc theo và gây khủng hoảng lớn. Đó là điều đã xảy ra tại Mỹ năm 2008 khi chiếc bong bóng địa ốc xì hơi. Đó cũng là lý do khiến Espana và Hy Lạp khốn đốn từ mười năm nay. Xây dựng có hiệu quả tức khắc nhưng nguy hiểm về lâu về dài. Nó như một thứ thuốc kích thích phải được sử dụng một cách rất thận trọng. Ban lãnh đạo cộng sản Trung Quốc chắc chắn phải biết điều này vì nó quá sơ đẳng nhưng họ không còn chọn lựa nào khác.

Càng chìm sâu thêm trong nguy ngập

Vấn đề của Bắc Kinh là họ không thể giảm bớt các hoạt động xây dựng vì ngành này và những ngành gắn bó chặt chẽ với nó đang nuôi sống hàng trăm triệu gia đình. Giảm xây dựng là dồn họ vào thế tuyệt vọng và chắc chắn sẽ có bạo loạn.

Khó khăn của Trung Quốc không dừng lại ở đó. Ngoài đe dọa kinh tế Trung Quốc còn phải đương đầu một cách tuyệt vọng với một tai họa còn to lớn hơn nhiều: môi trường. Một phần lớn của đất nước Trung Quốc gần như đã bị hy sinh trên bàn thờ thần Tăng Trưởng.

Năm 2007, khi bầu trời Bắc Kinh và Hà Bắc đã đen nghịt khói, tôi đọc được nhiều tài liệu cho biết là Trung Quốc dự định xây thêm mỗi năm hơn một ngàn nhà máy nhiệt điện than và nhiều ngàn nhà máy chạy bằng than khác như thép, phân bón, giấy v.v. Trong suốt một tháng đi đâu trên khắp Trung Quốc (xin nhấn mạnh là trên khắp Trung Quốc! ), tôi cũng gặp những đoàn du lịch của Tổng Công Ty Than Khoáng Sản Việt Nam. Trung Quốc mua tất cả khối lượng than mà Việt Nam có thể bán. Đó là thời vàng son của than. Rồi đùng một cái các nhà lãnh đạo Trung Quốc khám phá ra là thời đại của than đã chấm dứt và thời đại của dầu khí cũng sắp chấm dứt nhường chỗ cho năng lượng tái tạo được, chủ yếu là năng lượng mặt trời. Họ không biết phải làm gì với những thiết bị đã chế tạo ra cho những nhà máy chạy bằng than được dự định thành lập nhưng sẽ không thành lập nữa. Chỉ còn một giải pháp là xuất khẩu chúng bằng mọi giá.

Để có thể xuất khẩu Trung Quốc đề nghị với tất cả các nước những hợp đồng xây dựng và lắp ráp các kết cấu hạ tầng cũng như các nhà máy với những điều kiện thật dễ dãi. Các ngân hàng của Trung Quốc, hoặc do Trung Quốc tài trợ như AIIB, cho các nước đối tác vay để trả tiền các công trình do các công ty quốc doanh Trung Quốc đấu thầu thực hiện. "Vành đai và Con đường" là một cụm từ mơ hồ bao gồm tất cả những công trình mà Trung Quốc thi công ở nước ngoài. Để thực hiện những công trình này, Trung Quốc cho vay để khách hàng thanh toán cho mình, và cho vay bất chấp cả khả năng hoàn trả của khách hàng. Những món nợ này dĩ nhiên là mất không trong đa số các trường hợp.

Nhưng Trung Quốc lấy tiền đâu để cho vay? Câu trả lời giản dị là họ đi vay, chủ yếu của các quỹ đầu tư đủ loại trên thế giới. Từ vài năm nay tình hình kinh tế Trung Quốc có thể tóm tắt như sau: Trung Quốc nợ ngập đầu, phải vay nợ mới để trả nợ cũ, phải vay thêm để tiếp tục cho vay, và cho vay những con nợ ít khả năng hoàn trả. Tình trạng điên loạn này dĩ nhiên không thể kéo dài.

Bao giờ và phải như thế nào?

Nhưng bao giờ nó phải chấm dứt?

Cho tới nay nhiều chuyên gia đã dự đoán sự sụp đổ nhanh chóng của kinh tế Trung Quốc. Các dự đoán này đều hợp lý nhưng đã không thành sự thực vì ít nhất ba lý do:

Một là, các chuyên gia này đã phạm sai lầm là lý luận về Trung Quốc như là một nước trong khi Trung Quốc là một đế quốc và một đế quốc -hiểu theo nghĩa nhiều nước phục tùng một trung tâm- sụp đổ một cách khác, phức tạp hơn và lâu hơn.

Hai là, trong tình trạng của Trung Quốc hiện nay sự sụp đổ kinh tế có mọi triển vọng sẽ kéo theo cả sự sụp đổ của chế độ cộng sản và sự tan vỡ của Trung Quốc, chính quyền Bắc Kinh vì vậy phải tìm mọi cách để trì hoãn nó bằng mọi giá. Họ kháng cự tới cùng vì không còn gì để mất và để sợ.

Ba là, các ngân hàng và các quỹ đầu tư đã cho Trung Quốc vay quá nhiều tiền cho nên mắc kẹt và dù muốn hay không cũng vẫn bắt buộc phải tiếp tục cho Trung Quốc vay vì sự sụp đổ của kinh tế Trung Quốc rất có thể sẽ kéo theo sự khủng hoảng, thậm chí sự sụp đổ, của chính họ và do đó một khủng hoảng lớn cho thế giới.

Tuy vậy, vào lúc này, ta có thể nói là khủng hoảng kinh tế của Trung Quốc không còn xa vì những dấu hiệu chắc chắn của khủng hoảng đã rõ ràng và ngày càng nhiều. Khối nợ kinh hoàng của Trung Quốc là điều mà cả thế giới đã biết và chỉ có thể tăng lên chứ không thể giảm đi, dự trữ của Trung Quốc rất mỏng manh, thị trường chứng khoán của Trung Quốc liên tục xuống nhanh chóng dù ngân hàng trung ương phải không ngừng cứu trợ, lãi suất của các trái phiếu Trung Quốc đã vượt quá 3% và còn đang tiếp tục lên. Các tin xấu đến hầu như hàng tuần.

Chúng ta không biết ngày nào nhưng chúng ta có thể biết khi nào Trung Quốc sẽ lâm vào khủng hoảng kinh tế. Đó là lúc Trung Quốc không còn vay nợ được nữa và lúc đó không còn xa bởi vì các cơ quan giám định, như Moody's, đã đánh giá các món nợ Trung Quốc là rủi ro. Lãi suất các trái phiếu Trung Quốc hiện nay đã ở mức 3,2%. Nó sẽ tiếp tục tăng lên ngày càng nhanh và khi nó đạt tới mức 6% hay 7% thì không còn quỹ đầu tư nào dám chối bỏ sự thực để tiếp tục cho Trung Quốc vay nữa; lúc đó kinh tế Trung Quốc sẽ sụp đổ với những hậu quả rất nghiêm trọng cho Trung Quốc và cho cả thế giới nếu sự sụp đổ đến một cách đột ngột.

Tháng trước tôi có nói chuyện với hai người bạn chuyên gia cao cấp. Chúng tôi chia sẻ cùng một phân tích về tình hình Trung Quốc, kể cả nhận định rằng kinh tế Trung Quốc sẽ sụp đổ vì những sai lầm của chính nó chứ hoàn toàn không phải vì cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ. Nhưng khi tôi nói rằng Trung Quốc có thể lâm vào khủng hoảng trong vòng hai năm nữa thì họ dè dặt. Theo họ kinh tế Trung Quốc đáng lẽ đã phải khủng hoảng lâu rồi nhưng nó vẫn còn đứng được chừng nào vẫn còn nhiều định chế tín dụng, dù tự nguyện hay miễn cưỡng, tiếp tục cho Trung Quốc vay và những định chế này vẫn còn khá nhiều.

Tập Cận Bình được bầu làm phó chủ tịch nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa từ đầu năm 2008 để chuẩn bị thay thế Hồ Cẩm Đào. Như vậy ông đã có vai trò quyết định trong chính sách kinh tế ngay khi cuộc khủng hoảng 2008 nổ ra. Năm 2013 khi chính thức lên làm tổng bí thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc kiêm chủ tịch nước ông đã long trọng công bố "Sáng kiến Một vành đai Một con đường". Năm 2017 cũng ông đặt cho nó một tên mới: "Vành đai và Con đường". Ông có thể được coi như là cha đẻ của chính sách kinh tế của Trung Quốc trong hơn mười năm qua, một chính sách nhắm trước hết cứu nguy đảng và chế độ cộng sản Trung Quốc. Chính vì thế mà ông đã được Đảng Cộng Sản Trung Quốc dành cho mọi vinh dự và quyền lực. Tuy vậy có mọi triển vọng chính sách này sẽ làm kinh tế Trung Quốc sụp đổ, làm chấn động thế giới, làm sụp đổ chế độ cộng sản và làm Trung Quốc sau đó tan vỡ làm nhiều khối. Có triển vọng cuộc khủng hoảng sẽ xảy ra ngay trong nhiệm kỳ thứ hai này của ông. Tại sao không ai tranh giành quyền lực với ông? Có thể vì không ai muốn chịu trách nhiệm về một thảm bại chắc chắn sẽ đến.

Người ta có lý do chính đáng để ghét chế độ cộng sản Trung Quốc và mong nó sụp đổ nhưng không phải vì thế mà mong nó sụp đổ ngay tức khắc. Đừng quên là cuộc khủng hoảng toàn cầu 2008 đã nổ ra khi ngân hàng đầu tư Lehman Brothers phá sản. Lần này một sự phá sản đột ngột của kinh tế Trung Quốc sẽ kéo theo sự phá sản không chỉ của một mà nhiều ngân hàng và quỹ đầu tư lớn. Chấn động sẽ dữ dội gấp nhiều lần và không chỉ nhân dân Trung Quốc khốn khổ mà nhiều nước, kể cả Việt Nam, cũng sẽ phá sản theo với những bi kịch không lường được.

Khủng hoảng của kinh tế sắp tới của Trung Quốc vì thế phải được chuẩn bị và quản lý với tất cả thận trọng. Giải pháp đương nhiên là phải để các công ty quốc doanh Trung Quốc lần lượt phá sản theo một nhịp độ mà các định chế đầu tư có thể tiêu hóa được. Muốn như thế thì không thể đột ngột ngừng cho vay hàng loạt các công ty lớn của Trung Quốc. Chắc chắn thế giới đã rút được bài học Lehman Brothers.

Ảnh hưởng đến Việt Nam sẽ như thế nào?

Nếu như thế thì ảnh hưởng đến Việt Nam sẽ không quá nghiêm trọng. Các đế quốc khác với các quốc gia ở chỗ chúng không hung hăng gây hấn với nước ngoài khi bị khủng hoảng nội bộ. Chúng ta sẽ không sợ những hành động liều lĩnh của Trung Quốc, kể cả trên Biển Đông. Tuy vậy cuộc khủng hoảng sắp tới tại Trung Quốc sẽ rất lớn và Việt Nam sẽ như sống bên cạnh một núi lửa đang phun trong một thời gian dài. Việt Nam cần những người lãnh đạo có kiến thức và tầm nhìn để tránh những tai họa đáng lẽ có thể tránh được. Cho đến nay những người kế tiếp nhau lãnh đạo đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam đều không chứng tỏ khả năng đó.

Một bằng chứng là họ rập khuôn theo Trung Quốc mà không nhìn thấy sự khác biệt căn bản giữa hai nước. Việt Nam có thể chuyển hóa về dân chủ mà vẫn nguyên vẹn với cùng một lãnh thổ và dân số trong khi đó không phải là trường hợp của Trung Quốc.

Nguyễn Gia Kiểng
(Theo Thông Luận)
______________________________

(1) Trung Quốc 2018 - 1: Sau mười năm thách đố

(2) Trung Quốc 2018 - 2: Cuộc phiêu lưu lịch sử Vành Đai và Con Đường